Την πρόθεσή της να υποδεχθεί περίπου 500 ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες από την Ελλάδα δήλωσε πριν λίγες μέρες η Πορτογαλία, μετά το Λουξεμβούργο και τη Γερμανία, όπου μετεγκαταστάθηκαν το προηγούμενο διάστημα 12 και 49 παιδιά αντίστοιχα. Αν και η είδηση είναι σαφώς θετική, η υλοποίηση του συγκεκριμένου εθελοντικού προγράμματος παρουσιάζει πλείστα κενά και προβληματικά σημεία. Από τον εθελοντικό χαρακτήρα συμμετοχής των ευρωπαϊκών χωρών, μέχρι τον αριθμό και τα κριτήρια βάσει των οποίων επιλέγονται τα παιδιά, όπως βέβαια και το γεγονός ότι αφορά μόνο ανήλικους, με τα ευρωπαϊκά προγράμματα μετεγκατάστασης ενήλικων προσφύγων να αποτελούν εδώ και καιρό παρελθόν, παρά την αναγκαιότητά τους.
Με πλήρη αδιαφάνεια
«Στην Ελλάδα διαμένουν αυτή τη στιγμή περίπου 5.200 ασυνόδευτα ανήλικα και έχουν μετεγκατασταθεί μόνο 60 σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι αριθμοί είναι αστείοι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 500 εκατ. πολιτών δεν μπορεί να υποδεχτεί πάνω από 60 παιδιά; Τι αλληλεγγύη είναι αυτή; Και για την ακρίβεια οι μετεγκαταστάσεις αφορούν λιγότερους ανήλικους, καθώς περίπου 15 από τους 50 που πήγαν στη Γερμανία, ήταν μέσω οικογενειακής επανένωσης», τονίζει στην «Εποχή» ο Μανώλης Σαρρής, συντονιστής του τμήματος Προσφυγικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.
Παράλληλα, το πρόγραμμα παρουσιάζει πολλά θολά σημεία. Κανείς δεν γνωρίζει ποια είναι τα κριτήρια επιλογής των παιδιών. Βάσει της δήλωσης του σλοβένου υπουργού Εσωτερικών να υποδεχτεί η χώρα του μόλις 4 παιδιά, με προϋπόθεση ότι αυτά θα είναι κάτω των 10 ετών, φαίνεται ότι στην πραγματικότητα κριτήρια δεν υπάρχουν, αλλά μόνο προτιμήσεις της εκάστοτε χώρας υποδοχής, σαν να πρόκειται για εμπορεύματα και όχι για ευάλωτους ανθρώπους που χρήζουν διεθνούς προστασίας.
«Οι μετεγκαταστάσεις ανήλικων ασυνόδευτων γίνονται με πλήρη αδιαφάνεια, χωρίς κανείς να γνωρίζει για τις “εθελόντριες” χώρες υποδοχής, τον αριθμό των παιδιών που θα υποδεχτεί η κάθε μία και τα κριτήρια με τα οποία επιλέγονται τα παιδιά. Παρακάμπτουν το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), το μόνο υπεύθυνο όργανο για να κάνει αυτή τη δουλειά. Μέχρι στιγμής, κανείς δεν ξέρει ποιος και πώς επέλεξε τα παιδιά που στάλθηκαν στο Λουξεμβούργο και την Γερμανία, γι’ αυτό και στις αρχές του μήνα καταθέσαμε σχετική ερώτηση στη Βουλή», εξηγεί η Θεανώ Φωτίου, βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αρμόδια για το ζήτημα των ασυνόδευτων ανήλικων.
Αρμοδιότητα που με το νόμο «Βελτίωση μεταναστευτικής πολιτικής» (ψηφίστηκε στις 8/5), μεταβιβάζεται τώρα από το υπουργείο Εργασίας και το ΕΚΚΑ στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, υπό την ειδική γραμματέα κ. Αγαπηδάκη, παρά το γεγονός ότι βάσει του διεθνούς δικαίου οι ανήλικοι πρόσφυγες δεν θεωρούνται μετανάστες, αλλά πρωτίστως παιδιά που χρήζουν παιδικής προστασίας. Σημειώνεται δε πως απ’ ό,τι φαίνεται οι αποφάσεις για τις μεταγκαταστάσεις των παιδιών λήφθηκαν από το άτυπο συντονιστικό υπό τον πρωθυπουργό, με επικεφαλής την ειδική γραμματέα, παρότι μέχρι τότε δεν είχε λάβει νομοθετικά τις εν λόγω αρμοδιότητες.
Αβίωτη η ζωή των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων
Οι ελάχιστες και αδιαφανείς μετεγκαταστάσεις των ασυνόδευτων ανήλικων αποτελούν, όμως, ένα μικρό μόνο πρόβλημα από τα τόσα που διακρίνονται στο συγκεκριμένο τομέα. «Η κυβέρνηση φρόντισε με τον πρόσφατο νόμο 4686/20, που ψήφισε μόνη της η ΝΔ εν μέσω πανδημίας, να κάνει αβίωτη τη ζωή των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων στη χώρα μας: Πήρε την αρμοδιότητα από το υπουργείο Εργασίας που μεριμνά για την παιδική προστασία εν γένει και την ανέθεσε στο υπ. Μετανάστευσης και Ασύλου, ώστε να αντιμετωπίζονται τα παιδιά πάνω από 15 ετών ως ενήλικες και με ταχύρρυθμες διαδικασίες να μπορούν να απελαθούν. Κατάργησε το τεκμήριο της ανηλικότητας για το διάστημα που διερευνάται από τις αρχές η πραγματική ηλικία του παιδιού. Κατάργησε τη δυνατότητα του ανήλικου να προσφεύγει σε δευτεροβάθμιες επιτροπές κρίσης με βάση το βέλτιστο συμφέρον του. Κατάργησε το δικαίωμα των ασυνόδευτων ανήλικων να έχουν προτεραιότητα κατά την κρίση της αίτησης για άσυλο και διατήρησε τη διοικητική κράτηση, ενώ διεθνείς συνθήκες επιβάλλουν τα παιδιά να μην τίθενται υπό κράτηση», επισημαίνει η Θεανώ Φωτίου, τονίζοντας ότι «η κυβέρνηση θα μας βρει μπροστά της στην εφαρμογή του κατάπτυστου αυτού νόμου. Θα αντιδράσουμε με κάθε μέσο, μέσα και έξω από τη Βουλή, στα ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα και φορείς που ο νόμος αγνοεί και ακυρώνει».
Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση όχι μόνο διατήρησε τη διοικητική κράτηση, αλλά η κράτηση σε κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων και σε ΠΡΟΚΕΚΑ, με τη μορφή της λεγόμενης «προστατευτικής φύλαξης», παρουσιάζει αύξηση, φθάνοντας τις 70 και 100 περιπτώσεις αντίστοιχα.
«Αυτό συμβαίνει γιατί 9 μήνες τώρα η κυβέρνηση δεν έχει δημιουργήσει καμία νέα θέση και καινούργια δομή για τα ασυνόδευτα ανήλικα. “Προστατευτική φύλαξη” σε κελί κρατητηρίου σημαίνει ότι τα παιδιά μένουν επί μήνες σε χώρους που είναι για 1-2 βράδια, χωρίς προαυλισμό, χωρίς ντουζιέρες, χωρίς καμία δραστηριότητα και κατάλληλο προσωπικό, βρισκόμενα κοντά σε ποινικούς κρατούμενους», περιγράφει ο Μανώλης Σαρρής, που επισκέφθηκε μαζί το τμήμα Μεταναστευτικής Πολιτικής το προηγούμενο διάστημα αυτούς τους χώρους, προκειμένου να δώσουν στα παιδιά είδη ρουχισμού και υγιεινής, που δεν τους παρέχονται. Ενώ την ερχόμενη εβδομάδα θα πραγματοποιήσουν αντίστοιχη δράση αλληλεγγύης και στην Αμυγδαλέζα.
Τράνζιτ δομές αντί κράτησης
«Αυτή η αθλιότητα πρέπει να τερματιστεί τώρα. Τα παιδιά είναι σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση, κάποια βρίσκονται εκεί κοντά 6 μήνες. Οι διοικητές των αστυνομικών τμημάτων μάς είπαν ότι έχουν ενημερώσει το υπουργείο για την ακαταλληλότητα των χώρων, αλλά δεν έχει γίνει τίποτα μέχρι τώρα. Για την ακρίβεια έχουν επιλεγεί από προϊστάμενες υπηρεσίες σε ποια τμήματα γίνεται η “προστατευτική φύλαξη”, πρόκειται λοιπόν για κεντρική επιλογή. Όπως μάς τόνισαν οι διοικητές, αυτή η συνθήκη είναι διπλά στιγματιστική. Πρώτα απ’ όλα για τα ίδια τα παιδιά, που δεν έχουν κάνει κανένα αδίκημα για να βρίσκονται εκεί, και δεύτερον και για την αστυνομική υπηρεσία, που δεν έχει ούτε τα απαραίτητα υλικά και υποδομές για να ανταποκριθεί στη διαμονή παιδιών, ούτε και το προσωπικό της έχει τις απαραίτητες γνώσεις. Παρότι μάς είπαν ότι κάνουν ό,τι μπορούν, δεν είναι κοινωνικοί λειτουργοί για να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν σε αυτές τις περιπτώσεις», σημειώνει στην «Εποχή» και ο Στάθης Κοντός, μέλος της ομάδας ακτιβιστών αστυνομικών Passport, που επίσης επισκέφθηκε την περασμένη Τετάρτη τα αστυνομικά τμήματα με ασυνόδευτα ανήλικα προκειμένου να τους δώσουν τρόφιμα, ρούχα και είδη ατομικής υγιεινής.
Λύσεις για να μπει τέλος σε αυτή την απάνθρωπη πρακτική προφανώς υπάρχουν, όπως τονίζουν οι συνομιλητές μας από τον ΣΥΡΙΖΑ. «Η πιο άμεση λύση είναι να δημιουργηθούν έστω τράνζιτ δομές σε ξενοδοχεία, που τώρα είναι αρκετά αυτά που έχουν μείνει κενά, και τα παιδιά να μένουν σε ανθρώπινες συνθήκες εκεί μέχρι να ανοίξουν θέσεις σε κατάλληλες δομές. Παράλληλα, η κυβέρνηση σε συνεργασία με τις οργανώσεις του πεδίου, που παρά την προσπάθεια απαξίωσής τους, έχουν μεγάλη εμπειρία και τεχνογνωσία, και δεδομένου ότι για το συγκεκριμένο τομέα υπάρχει πολύ καλή χρηματοδότηση, θα πρέπει να δημιουργήσει νέες δομές για τα ασυνόδευτα ανήλικα, ώστε να μην υπάρχει κανένα παιδί σε κρατητήρια και ΠΡΟΚΕΚΑ», υπογραμμίζει ο Μανώλης Σαρρής.
Παρόλ’ αυτά, αυτό που λείπει για το σεβασμό των προσφύγων και του διεθνούς δικαίου, είναι η πολιτική βούληση, όπως φαίνεται και από τις μέχρι τώρα πράξεις της κυβέρνησης, αλλά και από τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, στο διαδικτυακό σεμινάριο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Όσον αφορά για τις επερχόμενες αλλαγές στο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, ο ίδιος τοποθετήθηκε, μεταξύ άλλων, πως «απαιτείται όλες οι χώρες της ΕΕ να εισάγουν την έννοια της “ανωτέρας βίας”. Ο COVID-19 ανάγκασε και την Ελλάδα να χρησιμοποιήσει την “ανωτέρα βία” στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε το άσυλο. Και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους να το μετατρέψουμε σε ευρωπαϊκό κεκτημένο στην επερχόμενη συζήτηση για μία κοινή προσέγγιση στην μεταναστευτική πολιτική». Κατέστησε έτσι ξεκάθαρο ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι η δημιουργία μιας μόνιμης κατάστασης εξαίρεσης για τους πρόσφυγες, εκμεταλλευόμενη κάθε «έκτακτη συνθήκη» για την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους.
Σπάνε καταλήψεις και βγάζουν τους πρόσφυγες στο δρόμο
Σε μία ακόμα εκκένωση κατάληψης στέγης για τους πρόσφυγες προχώρησε η κυβέρνηση την περασμένη εβδομάδα. Αυτή τη φορά, όμως, δεν μπορεί να προβάλει σαν δικαιολογία την ανάγκη διαμονής των προσφύγων σε καλύτερες συνθήκες, αφού, πέραν όσων μεταφέρθηκαν σε κρατητήρια και σε καμπς, πέταξε κυριολεκτικά στο δρόμο περίπου 30 αναγνωρισμένους πρόσφυγες. Οι 7 οικογένειες, με μικρά παιδιά, βρέθηκαν λίγες ώρες μετά την εκκένωση στην πλατεία Εξαρχείων άστεγοι. Ευτυχώς κάτοικοι της περιοχής κινήθηκαν προς βοήθειά τους και βρέθηκαν σπίτια να τους φιλοξενήσουν για λίγες μέρες. Η λύση αυτή, βέβαια, μπορεί να είναι μόνο προσωρινή, με την είδηση να αναδεικνύει με το χειρότερο τρόπο τόσο την κυβερνητική ιδεοληψία κατά των κινήσεων αλληλεγγύης και των προσφύγων, όσο και την παντελή έλλειψη σχεδιασμού για τη στέγαση των αναγνωρισμένων προσφύγων. Υπενθυμίζεται ότι μετά τις 31 Μαΐου, όλοι οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες θα υποχρεωθούν από την κυβέρνηση να φύγουν από τα διαμερίσματα του προγράμματος Εστία και τις δομές φιλοξενίας, καθιστώντας το περιστατικό των προσφύγων στα Εξάρχεια τη νέα δυστοπική πραγματικότητα.http://www.mplokia.gr
