Εκκολπώματα παχέος εντέρου. Αίτια και συμπτώματα

Εκκολπώματα παχέος εντέρου. Αίτια και συμπτώματα

Τα εκκολπώματα είναι σακκοειδή μορφώματα, που προβάλλουν προς τα εκτός του αυλού. Εκκολπώματα αναπτύσσονται σε όλα τα κοίλα σπλάγχνα, συχνότερα όμως εντοπίζονται στο πεπτικό και ιδίως στο παχύ έντερο (ΠΕ).
Η ακριβής επίπτωση των εκκολπωμάτων του ΠΕ δε μπορεί να μετρηθεί, διότι οι περισσότεροι (>70%) παραμένουν ασυμπτωματικοί. Η επίπτωσή τους εξαρτάται από παράγοντες όπως η ηλικία, η εθνικότητα-γεωγραφική κατοικία, η διατροφή, οι γενετικοί παράγοντες κ.λ.π. Αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας και είναι (στις δυτικές χώρες) <5% σε ηλικίες κάτω των 40 ετών, ανέρχεται σε 30% στα 60 έτη και >65% σε ηλικίες 85 ετών. Η αιτιολογία τους φαίνεται ότι είναι πολυπαραγοντική.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες είναι : α) εκφυλιστικές αλλαγές στο εντερικό τοίχωμα β) ανεπαρκής διατροφή με φυτικές ίνες γ) αυξημένες ενδοαυλικές πιέσεις δ) κινητικές διαταραχές ε) λειτουργικές ανωμαλίες του εντέρου.
Η κλινική πορεία των ασθενών με εκκολπώματα είναι : α) Ανεπλίπλεκτη/ασυμπτωματική σε > 70%
και β) Επιπλεγμένη/συμπτωματική σε 25-30%.
Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού εκκολπωμάτων λέγεται εκκολπωμάτωση. Είναι συνήθως ασυμπτωματική και καλοήθης κατάσταση και ανευρίσκεται τυχαία κατά τον ακτινολογικό έλεγχο με βαριούχο υποκλυσμό ή κολονοσκόπηση ή ακόμη και κατά την χειρουργική επέμβαση, που γίνεται για άλλο λόγο. Τα συμπτώματα που προκαλούν τα εκκολπώματα οφείλονται στις επιπλοκές τους που είναι κυρἰως η αιμορραγία από το ορθό και η φλεγμονή (εκκολπωματιτίδα). Όταν λοιπόν τα εκκολπώματα φλεγμαίνουν έτσι ώστε να δημιουργούν συμπτώματα τότε μιλάμε για εκκολπωματική νόσο.
Κλινική εικόνα

• Άλγος αριστερού λαγονίου βόθρου η υπογαστρίου, το οποίο μπορεί να είναι ήπιο η δυνατό, συνεχές η κολικοειδές
• Δυσκοιλιότητα ή διάρροιες ή και εναλλαγή τους, που ανακουφίζουν τον ασθενή
• Μικροσκοπική απώλεια αίματος με τα κόπρανα
• Ναυτία κι έμετος
• Πυρετός
• Δυσουρικά ενοχλήματα λόγω φλεγμονώδους διήθησης της ουροδόχου κύστεως
• Πιθανώς ψηλαφητή μάζα στον αριστερό λαγόνιο βόθρο ή εντός της πυέλου

Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα και την ψηλάφηση (πόνος στον αριστερό λαγόνιο βόθρο ή το υπογάστριο ή ακόμη και στον δεξιό λαγόνιο βόθρο, ψηλαφητή μάζα), αλλά και στον κατάλληλο παρακλινικό έλεγχο. Η απλή ακτινογραφία, ο βαριούχος υποκλισμός, ο υποκλισμός με γαστροραφίνη, ο υπέρηχος, η αξονική τομογραφία η κολονοσκόπηση, καθώς επίσης η γενική αίματος και ο βιοχημικός έλεγχος είναι χρήσιμα εργαλεία στα χέρια του Ιατρού. Η αξονική τομογραφία είναι συνήθως η μέθοδος εκλογής για την επιβεβαίωση της κλινικής διάγνωσης της οξείας εκκολπωματίτιδος. Αξιόπιστα ανιχνεύει την περιοχή της φλεγμονής και δίνει σημαντικότατες πληροφορίες για την παρουσία ενός αποστήματος, την ουρητηρητική απόφραξη ή το συρίγγιο μεταξύ τμήματος παχέος εντέρου και ουροδόχου κύστεως. Η κολονοσκόπηση σε υποψία οξείας εκκολπωματίτιδος δεν συστήνεται γιατί η εμφύσηση αέρα με το κολονοσκόπιο, μπορεί να επιδεινώσει τη φλεγμονή. Θα πρέπει να γίνει όμως κατόπιν 4-6 εβδομάδων από την υποχώρηση των συμπτωμάτων για να τεκμηριωθεί η εκκολπωμάτωση και να αποκλεισθεί η περίπτωση κακοήθειας, φλεγονώδους νόσου ή ισχαιμίας του εντέρου.
Θεραπεία για την ασυμπτωματική εκκολπωμάτωση του παχέος εντέρου δε χρειάζεται. Αντιμετώπιση χρειάζονται μόνο οι επιπλοκές της εκκολπωματικής νόσου. Τα επεισόδια αιμορραγίας, φλεγμονής ή ατελούς απόφραξης αντιμετωπίζονται με γενικά, συντηρητικά, υποστηρικτικά μέτρα. Όταν είναι πολλαπλά και σημαντικής βαρύτητας, απαιτείται χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία αφαιρείται το πάσχον τμήμα του εντέρου κι επανασυνδέονται τα άκρα του. Σε επείγουσες ή επιπλεγμένες καταστάσεις η χειρουργική επέμβαση δεν γίνεται υπό προκαθορισμένα πλάνα κι ασφαλώς καθίσταται ιδιαίτερης βαρύτητας.
Σε άτομα με ασυμπτωματική εκκολπωμάτωση θα πρέπει να γίνεται ενημέρωση για τη συχνή και καλοήθη φύση τους και για το χαμηλό ποσοστό των επιπλοκών τους. Συστήνεται διατροφή μεσογειακή, πλούσια σε φυτικές ίνες, φρούτα και λαχανικά για να αποφθευθεί η επιδείνωση των εκκολπωμάτων και η εμφάνιση συμπτωμάτων και επιπλοκών. Προτείνεται η σταδιακή αύξηση των φυτικών ινών και η ικανοποιητική ενυδάτωση. Μπορεί να καταπολεμείται η δυσκοιλιότητα με ήπια ηπακτικά που αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων (ψύλιο, γάλα μαγνησίας). Η καθημερινή λήψη 30gr bran σχετίσθηκε με μειωμένη εμφάνιση εκκολπωμάτων ενώ η φυσική άσκηση βοηθάει στην ομαλότερη λειτουργία του παχέος εντέρου. Τέλος η σύσταση για αποφυγή τροφίμων με μικρά μη πεπτόμενα τεμαχίδια (πχ. σουσάμι, σύκα, ξηροί καρποί), διότι μπορεί να εγκλωβιστούν στα εκκολπώματα και να προκαλέσουν ερεθισμό είναι αβάσιμη και δεν ισχύει.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ε. ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ, Γαστρεντερολόγος-Επεμβατικός Ενδοσκόπος  Πηγή: Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας & Διατροφήςhttp://www.boro.gr/