 |
Ψυχαναλυτικές Προσεγγίσεις της Πολιτικής Ακρότητας |
Στην εκδήλωση αυτή (στην οποία συμμετείχαν εκτός της γράφουσας και οι Γιάννης Μήτρου, ψυχαναλυτής, performer, διδάσκων στην Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, Γιώργος, Τανασκίδης Λαμπρουσάνης, Δημοσιογράφος, Αρθρογράφος, μέλος της Association of European Journalists - Belgium και μέλος Νεολαίας Human Rights Watch. και οι Ισίδωρος Τζιώτης Δημήτρης Καπετάνος και Ορέστης Παπακωνσταντίνου, φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ) βρεθήκαμε μετά από χρόνια με τον Γιάννη Μήτρου, τον διευθυντή του Διεθνούς Εργαστηρίου Alma Kalma και συζητήσαμε για το ζήτημα από την σκοπιά της ειδικότητας του, η οποία δυστυχώς σπάνια εμπλουτίζει την πολιτική ανάλυση και σκέψη.
Όπως έχουμε ξανασχολιάσει, η πολύ βολική ανάθεση του απόλυτου καλού και του απόλυτου κακού σε υπερβατικές οντότητες και «παγκόσμιες συνωμοσίες» έξω από τον εαυτό, άρα έξω από τον χώρο άμεσης ευθύνης μας, αποτελεί ένα πολύ ισχυρό παράδειγμα. Μεταφερμένη αυτή η ανάθεση στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, δημιούργησε μια αντίληψη για το καλό και το κακό μέσα από απλουστευτικά σχήματα και συμβολισμούς που μας καθησύχαζαν για το άτρωτο του «πολιτισμένου» μας εαυτού και χώρου. Έτσι οι κοινωνίες παραδόθηκαν ευκολότερα στις βολικές ρητορικές των Μπολσονάρο, των Τραμπ των Ουρμπάν...
Κι όμως βαθιά επικεντρωμένοι στις σβάστικες και στα κτηνώδη κορμιά, ίσως λίγοι, πολύ λίγοι, και λίγες από εμάς να έχουν αντιληφθεί πόσο η Ακροδεξιά (παρούσα διαρκώς σε μια γωνιά αλλά κρατώντας τα προσχήματα άλλοτε) έχει εισχωρήσει πλατιά στον χώρο (και) της διανόησης και του πολιτισμού.
Θεωρείς πως η πολιτική ακρότητα, η επανασυντηρητικοποίηση της κοινωνίας, πριμοδοτεί την κοινωνική και ψυχιατρική ακόμη ακρότητα ή μάλλον την εκδήλωσή της;
Βιώνουμε την κατάσταση ενός μετα-καπιταλισμού που διακρίνεται για την βαρβαρότητά του. Ο νεο-φιλελευθερισμός κυριαρχεί ως η όψη μίας και μοναδικής πραγματικότητας. Και καθώς ενέχει διαστροφικά χαρακτηριστικά, αποκτά χωρίς κανένα όριο αυτό που θέλει, τη στιγμή που το θέλει. Σε κλινικό ψυχαναλυτικό επίπεδο ο διαστροφικός δεν παράγει κοινωνική σχέση, απλά κάνει τα πάντα ώστε να αποκτήσει το αντικείμενο της απόλαυσής του. Έτσι και ο νεο-φιλελευθερισμός δεν μπορεί να εγγραφεί σε κανένα είδος κοινωνικού δεσμού, είναι χωρίς όρια και για αυτό και δεν μπορεί, έστω και με καπιταλιστικούς όρους να θέσει όρια την απόλαυσή του. Η πολιτική ακρότητα είναι παράγωγο αυτής της ακραίας πραγματικότητας.Η ανάδυση ρητορικών του μίσους είναι μία λογική έκβαση, καθοδηγούμενες από τις κυρίαρχες εξουσίες, πάντα με βιο-εξουσιαστικό προσανατολισμό. Αυτές οι ρητορικές μίσους διαμορφώνουν νέες ταυτότητες για το υποκείμενο που χάσκει μπροστά στην βαρβαρότητα του συστήματος ενώ τροφοδοτεί το φαντασιακό με νέες σημασίες. Για αυτό και είναι επικίνδυνες σε κάθε περίπτωση. Διότι δημιουργούν όρους επανοηματοδότησης της ζωής μέσα από το μίσος.
Οι τεχνικές της εξουσίας ή καλύτερα της βιο-εξουσίας έχουν μελετήσει σε βάθος τη σχέση του κοινωνικού με το σώμα τόσο σε βιολογικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο. Επίσης γνωρίζουν ότι το θυμικό εκδηλώνεται μέσα από το ασυνείδητο και τις απωθήσεις εντός του φάσματος των απαγορεύσεων. Οπότε ενισχύουν μία φαντασιακή ελευθερία η οποία διατέμνει διάφορα στοιχεία της σεξουαλικότητας και επαναορίζουν τα όρια σε σχέση με τον έλεγχο που ακούν πάνω στο σώμα. Από τι φαρμακολογία θα προταθεί μέχρι ποια μαζική εικόνα ενός σώματος θα είναι αποδεκτή. Ταυτόχρονα ποινικοποιεί το σώμα πραγματοποιώντας εισοδισμό σε διάφορα προοδευτικά αντισειστικά ή νεοφεμινιστικά κινήματα. Η ψυχιατρική και κυρίως το προωθούμενο αμερικάνικο μοντέλο(DSM), συλλαμβάνει την έννοια του ψυχισμού μέσα από την ταξινόμηση και το συνδυασμό «συμπτωμάτων» με στόχο την ονοματοδοσία διαφόρων υποτιθέμενων διαταραχών και την αντιστοιχία τους σε κάποιο φάρμακο. Αυτό είναι και ακραίο και συντηρητικό θέτοντας σε κίνδυνο ην ελευθερία του να διαφοροποιείται ο καθένας μας από την κατεστημένη λογική. Κάθε τέτοια διαφορά είναι εν δυνάμει «διαταραχή» που χρίζει κανονικοποίησης.
Ασχολείσαι χρόνια με την τέχνη και με το έμφυλο. Πως μπορεί αυτό να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της τοξικής αρρενωπότητας που δολοφονεί γυναίκες, μετανάστες ομοφυλόφιλους, στο όνομα της κατοχής της γης και της καθαρότητας του αίματος/σπέρματος;
Η εγγραφή μας στο έμφυλο είναι μη-βιολογική. Είναι συμβολική μιλώντας από την πλευρά της λακανικής ψυχανάλυσης ή μία επιτελεστική διαδικασία μιλώντας από την πλευρά της Μπάτλερ. Η ρευστοποίηση του φύλου ή η συνθήκη του πολύ-φυλου όπως εγώ την κατονομάζω, αποτελεί την νέα πραγματικότητα η οποία διαδίδεται ταχύτατα και «κουβαλάει» πάνω της πολλούς αγώνες κινημάτων απελευθέρωσης από την βιαιότητα και την επικυριαρχία της πατριαρχίας και του κυρίαρχου αρσενικού. Η λογική των αγώνων αυτών δεν είναι μία απλή αποδοχή ενός αιτήματος από τα θεσμικά όργανα μίας κοινωνίας. Είναι πρωταρχικά πολιτικής άρθρωσης αγώνες, με το σώμα να αναδύει πολιτικά σημαίνοντα και άρα η ελευθερία ως προς την εμφυλότητά μου να ανακλά την ελευθερία να υπάρχω ως διαφορετικός μέσα από το όμοιο. Δεν αποδέχομαι λοιπόν το διαφορετικό ως εξαίρεση αλλά ως όμοιο. Θεωρώ λοιπόν ότι είμαστε στη μετάβαση μίας μετα-κουιρ εποχής, δηλδή μίας εποχής που θα έχει ενσωματώσει το κουίρ. Ο κίνδυνος βρίσκεται εκεί που υπάρχει η μαλθακότητα του μη-πολιτικού και της συστημικής αποδοχής.
Θα άξιζε να γίνει ένα δίκτυο εξειδικευμένων παιδαγωγών που θα εντάξουν τετοιες δράσεις στα σχολεία;
Σαφώς και ναι. Αντί να προσπαθούμε να διαφυλάξουμε για λόγους ελέγχου ή φθηνής πολιτικής τα δήθεν ηθικά ιδεώδη, θα μπορούσαμε μέσα από βιωματικά εργαστήρια να εκπαιδευτούν πρώτα οι παιδαγωγοί που θα έρθουν αντιμέτωποι με το ζήτημα και σταδιακά οι μαθητές ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα έμφυλης βίας ή ρατσισμού. Άλλωστε τα φαινόμενα είναι πλέον δίπλα μας και το να κρυβόμαστε αποτελεί συνευθύνη για κάθε περιστατικό βίας και φοβικής κυριαρχίας των «κανονικών». https://tvxs.gr
