Η Κούβα υποδέχτηκε το 2021 εν μέσω ενός από τα πιο δύσκολα οικονομικά σενάρια των τελευταίων ετών. Αφενός, η Κούβα δεν έχει μείνει ανεπηρέαστη από τη διεθνή οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία του COVID-19. Και το νησί εξακολουθεί να υφίσταται πολλαπλές επιπτώσεις από την εντατικοποίηση του οικονομικού, εμπορικού και χρηματοοικονομικού αποκλεισμού των Ηνωμένων Πολιτειών εναντίον του νησιού κατά τη διάρκεια της πολυτάραχης διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ.
Το πλέον περασμένο μα ακόμη οδυνηρό 2020, επρόκειτο να είναι το έτος οικονομικής ανάκαμψης της Κούβας, μετά από ελαφρά ύφεση της τάξης του 0,2% το 2019. Ωστόσο, η πανδημία Sars-Cov 2 και η επιθετικότητα της Ουάσιγκτον έθεσαν προσωρινά ένα τέλος στις προσδοκίες του κουβανικού λαού. Η Αβάνα εργάζεται τώρα με μεγάλη ταχύτητα ώστε να ξεπεράσει τα δεινά μιας αποδυναμωμένης οικονομίας, ενώ συνεχίζει να εγγυάται τα κοινωνικά δικαιώματα και τα επιτεύγματα που επιτυγχάνονται από μια συνεχιζόμενη επανάσταση.
Αν το 2020 ήταν το έτος κατά το οποίο «η Κούβα ξεπέρασε τις δυνατότητές της», σύμφωνα με τα λόγια του Προέδρου Miguel Díaz-Canel, αυτό το έτος που μόλις αρχίζει θα πρέπει να είναι εκείνο κατά το οποίο η Κούβα θα είναι σε θέση να εκπληρώσει την «αποστολή» της και να ολοκληρώσει προγραμματικές συμφωνίες που τέθηκαν στη λίστα αναμονής.
Πώς ξεκίνησε το 2021 για την Κούβα;
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η Κούβα μόλις και μετά βίας έλαβε το 55% του προγραμματισμένου συναλλάγματος για το προηγούμενο έτος και πραγματοποίησε μόνο το 60% των προγραμματισμένων εισαγωγών. Εν ολίγοις, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) του νησιού μειώθηκε κατά 11 μονάδες το 2020, σε ένα δεύτερο συνεχές έτος οικονομικής συρρίκνωσης.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι διάφοροι τομείς της οικονομίας παρέλυσαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας προκαλώντας σημαντική μείωση της παραγωγικής δραστηριότητας και των υπηρεσιών, τόσο στον κρατικό όσο και στον μη κρατικό τομέα. Επιπρόσθετα, η χώρα συνέβαλε με περισσότερα από 100 εκατομμύρια δολάρια για να επωμιστεί τις δαπάνες της αντιμετώπισης της πανδημίας.
Η Κούβα πρωτοστάτησε παγκοσμίως στην απάντησή στην πανδημία του COVID- 19 και ως αποτέλεσμα μπόρεσε να περιορίσει την εξάπλωση του ιού και να έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας παγκοσμίως. Φωτογραφία: Dunia Álvarez Palacios / Granma
Ο παράνομος αποκλεισμός των ΗΠΑ προκάλεσε επίσης απώλειες κεφαλαίου. Έκθεση που παρουσιάστηκε στα τέλη του προηγούμενου έτους από την κυβέρνηση της Κούβας προειδοποίησε ότι το ποσό των ζημιών στο νησί υπερέβη, για πρώτη φορά, τα 5 δισεκατομμύρια αμερικάνικα δολάρια μέσα σε ένα έτος. Ο αριθμός αυτός δείχνει πόση προσπάθεια κατέβαλε η κυβέρνηση του Τραμπ για να αντιστρέψει την πρόοδο που σημειώθηκε μεταξύ των δύο χωρών κατά τη διάρκεια της θητείας του προκατόχου του Μπαράκ Ομπάμα.
Συνολικά, το νησί έχασε 5,57 δισεκατομμύρια κατά την περίοδο από τον Απρίλιο του 2019 έως τον Μάρτιο του 2020, «ένα πραγματικά συντριπτικό φορτίο» για μια μικρή οικονομία όπως η οικονομία της Κούβας, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών Bruno Rodríguez.
Μόλις τους τελευταίους 12 μήνες στην εξουσία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ενέκρινε σειρά μονομερών μέτρων που έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν ασφυξία την οικονομία της Κούβας και να καταστρέψουν τις συνθήκες διαβίωσης των Κουβανών. Μεταξύ των πιο επιθετικών είναι η επανενεργοποίηση του Τίτλου III του Νόμου Helms-Burton απειλώντας όσους επιθυμούν να εμπορευτούν ή να επενδύσουν στην Κούβα, η απαγόρευση αποστολής εμβασμάτων από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο νησί, της επιδίωξης προμήθειας καυσίμων για τη χώρα, η παρεμπόδιση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών της Κούβας σε διεθνές επίπεδο και η συμπερίληψη (και πάλι) του μεγαλύτερου νησιού της Καραϊβικής στον κατάλογο των «κρατικών χορηγών της τρομοκρατίας».
Νέες προκλήσεις, νέες στρατηγικές
Τον περασμένο Δεκέμβριο, εν μέσω των παραπάνω, η κυβέρνηση της Κούβας ανακοίνωσε την αναπροσαρμογή του οικονομικού σχεδιασμού και τη δημιουργία μιας στρατηγικής κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, η οποία στοχεύει στη βελτίωση της κατάστασης της χώρας για τα επόμενα χρόνια.
Στις 10 Δεκεμβρίου 2021 στην εθνική τηλεόραση, μαζί με τον πρώτο γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας, Raúl Castro, ο Πρόεδρος Díaz-Canel ανακοίνωσε: «Αποφασίσαμε να ενημερώσουμε τον λαό για την έναρξη της Αποστολή Οικονομικής Διάταξης, το όνομα που θα δοθεί στη διαδικασία της νομισματικής και νομισματικής ενοποίησης και στις υπόλοιπες απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που την συνοδεύουν.»
Η στρατηγική, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου, επιδιώκει, μεταξύ άλλων, να ενισχύσει το σοσιαλιστικό οικονομικό μοντέλο της Κούβας, ενισχύοντας παράλληλα βασικούς τομείς ανάπτυξης όπως η παραγωγή τροφίμων και τα εξαγώγιμα αγαθά, τελειοποιώντας και επεκτείνοντας τον μη κρατικό τομέα, αποκεντρώνοντας την κατανομή και τη χρήση ξένων νομισμάτων και προωθώντας τη διαδικασία της ψηφιοποίηση της κοινωνίας.
Η βασική πτυχή «Αποστολής Οικονομικής Διάταξης» είναι η νομισματική ενοποίηση που περιλαμβάνει την εξάλειψη του CUC, του μετατρέψιμου νομίσματος που άρχισε την κυκλοφορία του το 1994, όταν ξεκίνησε η άνοδος του τουρισμού στην Αβάνα και τέθηκαν σε εφαρμογή μέτρα οικονομικής σωτηρίας. Δεν χρειάστηκε πολύς καιρός για να ανοίξουν οι πόρτες στις οδυνηρές διαφορές μεταξύ εκείνων που είχανπρόσβαση στο ξένο νόμισμα και εκείνων των οποίων ο μισθός εξαρτιόταν μόνο από τα πέσο της Κούβας. Με τη νέα διαδικασία, το κουβανικό πέσο (CUP) καθίσταται το μοναδικό νόμιμο χρήμα στη χώρα με ενιαία συναλλαγματική ισοτιμία 24 πέσο Κούβας ανά 1 δολάριο.
Μαζί με αυτές τις διατάξεις, μελετάται η εξάλειψη «μιας ομάδας ακατάλληλων επιδοτήσεων και επιδομάτων», η μείωση των τιμών και η αύξηση των μισθών, των συντάξεων και των παροχών κοινωνικής πρόνοιας. Επιπλέον, διατηρούνται οι εγγυήσεις κοινωνικής, επισιτιστικής και υγειονομικής ασφάλειας για ολόκληρο τον πληθυσμό, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια των 60 και πλέον ετών της Επανάστασης.
«Επαναλαμβάνουμε τη σπουδαιότητα αυτής της αποστολής που θα θέσει τη χώρα σε καλύτερες συνθήκες για να πραγματοποιήσει τις αλλαγές που απαιτεί η ανανέωση του οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου μας, το οποίο βασίζεται στην εξασφάλιση μεγαλύτερων ευκαιριών, δικαιωμάτων και κοινωνικής δικαιοσύνης σε όλους τους Κουβανούς», τόνισε ο Κουβανός πρόεδρος.
Ωστόσο, η στρατηγική περιλαμβάνει μεγάλες προκλήσεις που απαιτούν, με τη σειρά τους, μεγάλες προσπάθειες και θυσίες. Αποφεύγοντας κάθε ρομαντισμό και υπενθυμίζοντας ότι μένουν ακόμη πολλά να γίνουν, ο κουβανός πρόεδρος προειδοποίησε από την αρχή ότι «η αποστολή δεν αποτελεί από μόνη της τη μαγική λύση σε όλα τα προβλήματα που υπάρχουν στην οικονομία μας. Ωστόσο, θα ευνοήσει τη δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών για να υπάρξει μεγαλύτερη σταθερότητα».
Η Κούβα αναμένει ανάπτυξη κατά το τρέχον έτος περίπου 7% σε σύγκριση με το 2020. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να το επιτύχει αυτό δίνοντας προτεραιότητα στην παραγωγή τροφίμων (η χώρα εισάγει περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο σε καταναλωτικά προϊόντα), τον τουρισμό (που ισοδυναμεί με το 10% του ΑΕΠ της), τις επαγγελματικές υπηρεσίες και τις προσπάθειες προσέλκυσης νέων ξένων επενδύσεων.
Το προηγούμενο έτος, εγκρίθηκαν 29 προγράμματα Ξένων Επενδύσεων για 2.445 δις δολάρια, πέντε από τα οποία βρίσκονται στην Ειδική Αναπτυξιακή Ζώνη Mariel, όπου αυτή τη στιγμή λειτουργούν 21 χώρες και 11 πολυεθνικές.
Ύψιστης σημασίας για το νησί θα είναι επίσης η προσέγγιση που ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden, αποφασίζει να ακολουθήσει και αν επιθυμεί την προσέγγιση με το νησί. Από την Αβάνα, η ορκωμοσία του ηγέτη των Δημοκρατικών αντιμετωπίζονται με μια υποψία αισιοδοξίας και εξίσου καχυποψίας. Υπό αυτή την έννοια, ο Πρόεδρος Díaz-Canel επέμεινε στην «πεποίθηση ότι είναι δυνατόν να οικοδομηθεί μια σχέση σεβασμού και διαρκείας μεταξύ των δύο εθνών», αλλά κατέστησε σαφές ότι οι αρχές της Επανάστασης «δεν θα τεθούν ποτέ επί τάπητος».
Εν τω μεταξύ, στους δρόμους, και δεν είναι περίεργο, δεν υπάρχει έλλειψη σχολίων αβεβαιότητας σχετικά με τα νέα μέτρα που υιοθετήθηκαν από την κυβέρνηση. Πρόκειται για ένα ευρύ και φιλόδοξο έργο που αποσκοπεί στη βελτίωση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών ευημερίας όλων των Κουβανών, παρά τις δυσκολίες. Για άλλη μια φορά, θα δοκιμαστεί η μοναδική ικανότητα του κουβανικού λαού να αντιστέκεται, να ζει και να κερδίζει.https://www.kommon.gr
