Μπάμπης Συριόπουλος
▸ Η «κληρονομιά» του Αλέξη Τσίπρα και το μοντέλο των Δημοκρατικών στην άλλη άκρη του Ατλαντικού
Ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα των εσωκομματικών εκλογών για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ, το ποσοστό του 45% περίπου που πήρε ο Στέφανος Κασσελάκης στον πρώτο γύρο είναι ένα γεγονός που από μόνο του αξίζει σχολιασμού. Πολλοί εξεπλάγησαν από τη διεκδίκηση της ηγεσίας ενός κόμματος που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερό από ένα πρόσωπο που δεν ήταν καν μέλος του, παντελώς άγνωστο μέχρι πρότινος, χωρίς συμμετοχή σε κανενός είδους κίνημα και αγώνα, με βασικά προσόντα τις σπουδές του στο εξωτερικό, την επιχειρηματική του δραστηριότητα, την καλή γνώση των αγγλικών και με πολιτικό του πρότυπο το Δημοκρατικό κόμμα των ΗΠΑ. Ήταν κάτι όντως αναπάντεχο, θα μπορούσε και να μην είχε συμβεί, ωστόσο το ζήτημα είναι οι συνθήκες που επιτρέπουν και που προετοιμάζουν τέτοια «αναπάντεχα».
Η Έφη Αχτσιόγλου μίλησε ενάντια στα «θολά νερά των εύκολων λύσεων» και για «αγώνες με πολιτικούς όρους» και «σοβαρότητα», ενώ ο Ευκλείδης Τσακαλώτος διέγνωσε τη διείσδυση της «μεταπολιτικής» και της έμφασης στο πρόσωπο και στην εικόνα ενάντια στην «ουσία της πολιτικής». Ωστόσο, η διαδικασία μετατροπής του ΣΥΡΙΖΑ σε αρχηγικό κόμμα με ακριβώς τα παραπάνω χαρακτηριστικά έχει παρελθόν.
Ήδη, στο 2ο συνέδριο που διεξήχθη τον Οκτώβρη του 2016, ο πρόεδρος εκλέχτηκε από το σώμα των συνέδρων, ξέχωρα από τις εκλογές για την ΚΕ. Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν τότε ο μοναδικός υποψήφιος και έλαβε ποσοστό 93,54%. Στην καταψήφιση, δε, μιας πρότασής του από το σώμα, απάντησε: «Αν καταλαβαίνετε τι ψηφίζετε, καλώς. Αλλά αν δεν καταλαβαίνετε, τότε υπάρχει θέμα γιατί ψηφίσατε ενάντια στην εισήγησή μου». Το επόμενο βήμα έγινε στο 3ο Συνέδριο τον Μάη του 2022, όταν και η ΚΕ και ο πρόεδρος εκλέχτηκαν μια Κυριακή από οποιονδήποτε γινόταν μέλος, με μοναδική προϋπόθεση την «καταβολή εκλογικής συνδρομής 3 ευρώ». Από τα 152.193 «μέλη» των 3 ευρώ εκλέχτηκε ο μοναδικός και πάλι υποψήφιος Τσίπρας με 99,12%. Έτσι, φτάσαμε στην τωρινή διαδικασία, με τα «μέλη» των 2 ευρώ όπου πρώτα εκλέγεται ο αρχηγός και κάποια στιγμή θα εκλεγούν νέα όργανα και θα αποφασιστούν οι πολιτικές κατευθύνσεις στο νέο τοπίο, μετά τη ραγδαία υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ στις δυο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.
Σημειώνεται ότι η Αχτσιόγλου, πριν την εμφάνιση Κασσελάκη, ήταν το αγαπημένο παιδί των ΜΜΕ και το αδιαμφισβήτητο φαβορί. Στη δήλωσή της υποψηφιότητάς της για την προεδρία, στις 12 Ιουλίου, η απάντησή της στο δίλημμα «προς το Κέντρο ή προς την Αριστερά;» ήταν: «Είμαστε με τους πολλούς, είμαστε με το δίκιο». Δεν είναι, άραγε, μεταπολιτική αυτή η απάντηση; Ποιοι είναι οι «πολλοί»; Αν είναι οι μισθωτοί εργαζόμενοι, επιτρέπεται να απεργούν; Μάλλον όχι, καθώς, σύμφωνα με τον νόμο που φέρει το όνομά της και ψηφίστηκε το Γενάρη του 2018, αυξάνεται το απαιτούμενο ποσοστό απαρτίας για την κήρυξη απεργίας από ένα πρωτοβάθμιο σωματείο.
Η υποστήριξη στην υποψηφιότητά της είχε επίσης έντονα προσωποκεντρικά χα-
ρακτηριστικά. Ενδεικτικά, ο γνωστός αντικομμουνιστής ιστορικός Νίκος Μαραντζίδης έγραψε ότι «η Έφη ενσαρκώνει την εικόνα της Αριστεράς του 21ου αιώνα. Νέα χειραφετημένη γυναίκα, επιστήμονας, μητέρα, η οποία πασχίζει ανάμεσα σε ανταγωνιστικές απαιτήσεις, της πολιτικής και της μητρότητας».
Η μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε αρχηγικό κόμμα μελών μιας χρήσης, δημοψηφισματικής δημοκρατίας, δέσμιου των δημοσκοπήσεων και των αντιπαραθέσεων με βάση τα πρόσωπα και την εικόνα τους, συχνά με μπόλικη χυδαιότητα, είναι παράλληλη με τη μετάλλαξή του από κόμμα της ρεφορμιστικής Αριστεράς –πάντα εντός του αστικού πλαισίου– με ρίζες στο κίνημα, σε κόμμα της «κυβερνώσας Αριστεράς», της αστικής διαχείρισης και της αντιλαϊκής επίθεσης εντός του ευρωνατοϊκού πλαισίου. Το πρότυπο του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ με τις ανάλογες δομές και διαδικασίες, συμβαδίζει με την αποδοχή των βάσεων και του ΝΑΤΟ, τη συμφωνία με την εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο στην Ουκρανία στο πλευρό των ΗΠΑ.
Η μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε αρχηγικό κόμμα με μέλη μιας χρήσης έχει προϊστορία και είναι παράλληλη με την πορεία μετάλλαξής του
Η δε ανενδοίαστη προβολή των επιχειρηματικών προσόντων και της εφοπλιστικής δραστηριότητας του υποψήφιου αρχηγού συμπληρώνει την πολιτική στήριξη της υγιούς επιχειρηματικότητας, των επενδυτών και των ιδιωτικοποιήσεων. Η πολιτική απομάκρυνση από την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, η στροφή προς τη «μεσαία τάξη» και το κέντρο, εκφράζεται στον ελιτισμό των υποψηφίων προέδρων και στην επίδειξη πτυχίων, προσόντων και βιογραφικών. Η αντίθεση όχι στην πολιτική της ΝΔ, αλλά στο πρόσωπο του πρωθυπουργού και στην οικογένεια Μητσοτάκη, οδήγησε στην αναζήτηση ενός προέδρου που προορίζεται να αντικαταστήσει τον Μητσοτάκη αλλά κινούμενος στο ίδιο πλαίσιο θα του μοιάζει, ξεπερνώντας τον στην αριστεία, στη γνώση της αγοράς, της οικονομίας και της αγγλικής γλώσσας.
Έτσι, τα κριτήρια που τίθενται και τα ερωτήματα που πρέπει να απασχολούν τους ψηφοφόρους και τα «μέλη» των αστικών κομμάτων για τους ηγέτες τους γίνονται προσωπικά πια. Πόσο συμπαθείς είναι, τι ηλικία έχουν, ποιο είναι το φύλο και οι σεξουαλικές τους προτιμήσεις, αν πιστεύουν στον Θεό και πόσο, ποια είναι η οικογενειακή τους κατάσταση, πόσο είναι ευτυχισμένοι με το ταίρι τους, αν αγαπούν τα ζώα…
Μεταπολιτική και ταυτοτική ευελιξία του συστήματος
Τα «μεταπολιτικά» κριτήρια για τους πολιτικούς είναι η άλλη όψη της σύγχρονης τεχνοκρατίας, η λαϊκή της εκδοχή, η πληβειακή της έκφραση. Στον σύγχρονο ολοκληρωτικό καπιταλισμό, με τα ασφυκτικά όρια της αστικής πολιτικής που δεν επιτρέπουν ούτε κάποια σοβαρή αναδιανομή πλούτου από πάνω προς τα κάτω, όταν το μόνο επιτρεπτό ζητούμενο είναι η αποτελεσματικότητα της καπιταλιστικής παραγωγής και κερδοφορίας, ιδωμένης ως μηχανής, η λειτουργία της και οι αναγκαίες «επισκευές» ανατίθενται σε ειδικούς και τεχνικούς, σε επιτροπές σοφών, στην «επιστήμη». Η ουσία της πολιτικής, όμως, είναι οι διαφορετικοί σκοποί, συγκρουόμενοι μεταξύ τους για την κατεύθυνση της κοινωνίας και της κρατικής εξουσίας.
Αν η ουσία της αστικής πολιτικής είναι δεδομένη και αποφασίζεται από επιτελεία κεκλεισμένων των θυρών, πού θα διοχετεύεται η κοινωνική δυσαρέσκεια από τη σημερινή πολύπλευρη κρίση; Ποιες είναι οι επιτρεπτές διαφωνίες και συγκρούσεις; Αυτές αφορούν πια όχι τι πρέπει να γίνει ή τι πρέπει να κάνουν οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί, τους συνολικούς τους σκοπούς. Οι συγκρούσεις κατευθύνονται στις ατομικές «ταυτότητες» και διαφορές, στους πολιτισμούς και στις θρησκείες, στη μόρφωση, στις γενιές, στην καταγωγή, στα χρώματα και στα φύλα, στα γούστα και στο στυλ. Αυτοί είναι οι επιτρεπτοί διαχωρισμοί, έτσι κρίνονται και οι πολιτικοί ηγέτες. Εννοείται, δε, ότι τα τεχνοκρατικά και τα ταυτοτικά κριτήρια συχνά επικαλύπτονται.
Αν οι ηγέτες είναι αφοσιωμένοι στην εύρυθμη λειτουργία της «μηχανής», οι αστικές τάξεις είναι εξαιρετικά ευέλικτες απέναντι στις ατομικές τους ιδιαιτερότητες. Αυτή τη στιγμή, άλλωστε, πρωθυπουργός της Βρετανίας είναι ένας ακραία συντηρητικός και ινδικής καταγωγής πολιτικός, ο Ρίσι Σούνακ. https://prin.gr/
