Η τάξη είναι η ηδονή της λογικής,η αταξία είναι η απόλαυση της φαντασίας » έλεγε ένας από τους ήρωες του θεατρικού έργου του Πολ Κλοντέλ «Το μεταξένιο παπούτσι». Ομοίως σήμερα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη διεθνή σκηνή η τάξη είναι η ηδονή και το θεμέλιο της «ρεαλπολιτίκ» και ότι η αταξία είναι η απόλαυση και το αντιστάθμισμα της νεοαποκτηθείσας ελευθερίας. Τόσο η ευρωπαϊκή όσο και η αμερικανική διπλωματία ευνοούσαν πάντοτε την τάξη και τη δικτατορική εφαρμογή της στους άλλους λαούς. Κατά τη διάρκεια των δικών μας προεκλογικών περιόδων, σημαντική στιγμή κατά την οποία επωφελούμαστε από την ελευθερία που διεκδικούν τόσοι λαοί του αραβομουσουλμανικού κόσμου, αποκλείεται να μην προκύψει σχετική συζήτηση. Η κοινή γνώμη αξιώνει λιγότερο κυνισμό, λιγότερο ρεαλισμό, περισσότερα ανθρώπινα δικαιώματα, περισσότερη προστασία στις αξίες που υποτίθεται ότι υπερασπιζόμαστε. Αυτό που συνέβη πρόσφατα στην Τυνησία και στην Αίγυπτο, αυτό που συμβαίνει αυτές τις ημέρες στη Λιβύη, στην Υεμένη και ίσως αύριο στην Αλγερία, δείχνει ότι οι κυβερνήσεις μας είχαν άδικο που αγκιστρώθηκαν στο δόγμα της ρεαλπολιτίκ. Την ίδια στιγμή αυτά τα τεκταινόμενα μας παρέχουν την ευκαιρία να πειστούμε ότι δεν αρκεί πια να μιλάμε στις κυβερνήσεις και να συναλλασσόμαστε με αυτές, αλλά ότι πρέπει επίσης να μιλάμε και στις κοινωνίες οι οποίες έχουν κυριευτεί από ένα πάθος για ελευθερία. Τι συνέβη στην πραγματικότητα; Στην πλειονότητά τους οι κυβερνήσεις μας ήταν αντίθετες με ό,τι συνέβη, πράγμα που ισχύει λιγότερο για τις ΗΠΑ και τον πρόεδρό τους
Μπαράκ Ομπάμα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη Γαλλία. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο υποψήφιος πρόεδρος
Νικόλα Σαρκοζί είχε υποσχεθεί να μην επιδείξει τον υπερβολικό κυνισμό του προκατόχου του, ο οποίος συνήθιζε να εξηγεί ότι η ελευθερία δεν αποτελεί πολιτισμική αξία στην Αφρική, ούτε στην Κίνα ή τη Ρωσία. Οταν εξελέγη πρόεδρος, ο Σαρκοζί επέλεξε για υπουργό Εξωτερικών τον
Μπερνάρ Κουσνέρ, ενσάρκωση, αν αυτό είναι δυνατόν, του υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και τι είδαμε; Εναν Κουσνέρ φιμωμένο, υποτιμημένο που έγινε σιγά σιγά και εκείνος απόστολος της ρεαλπολιτίκ. Ετσι, η ανεκδιήγητη επίσκεψη του λίβυου ηγέτη
Μοαμάρ Καντάφι στο Παρίσι, κατά την οποία επιστρατεύτηκε όλος ο χρυσός της Δημοκρατίας για να ευχαριστήσουν τον αφέντη της Τρίπολης και αναμφίβολα με την ελπίδα να τους πουλήσουν μερικά πολεμικά αεροσκάφη, ήταν γελοία. Η γαλλίδα υπουργός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Ράμα Γιάντε διαμαρτυρήθηκε για να την αποπάρει ο Κουσνέρ και έπειτα να καταργήσει το υπουργείο της ο Σαρκοζί. Μετά ήρθε ο καιρός της αναχώρησης του Μπερνάρ Κουσνέρ και της αντικατάστασής του από τη
Μισέλ Αλιό-Μαρί, μια τέλεια ενσάρκωση της real politik. Ηταν μια πολύ επίσημη εγκατάλειψη εκ μέρους της Γαλλίας κάθε φιλοδοξίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα που την έφερε σε αντίθεση με τις επαναστάσεις που ξέσπασαν στην Τυνησία, μετά στην Αίγυπτο, και αύριο ίσως αλλού, η κινητήρια δύναμη των οποίων είναι η ελευθερία και η αξιοπρέπεια. Από αυτή την οπτική γωνία, η πιο ανοιχτή διπλωματία του Μπαράκ Ομπάμα του επέτρεψε να βρίσκεται σε μεγαλύτερη σύγκλιση με αυτό το κίνημα. Πώς να μην εγγράψουμε αυτά τα κινήματα σε τέλεια σύμπνοια με την ομιλία που εκφώνησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στο Κάιρο, κατά την οποία ζήτησε από τους ηγέτες των αραβικών χωρών να εγκαταλείψουν την καταπίεση και να αναζητήσουν τη συναίνεση των λαών τους. Αλλά, από τη στιγμή που ένας λαός έχει λόγο, θα πρέπει να τον πείσεις. Είναι πιο δύσκολο από το να κλείνεις συμφωνίες με δικτάτορες (οι οποίοι έχουν και οικονομικά συμφέροντα από αυτά τα «ντιλ»).
Καλό θα ήταν λοιπόν να επανεισάγουμε στη διπλωματία μας ένα ελάχιστο σύγκλισης με τις αξίες που υπερασπιζόμαστε και τις οποίες διακηρύσσουμε. Εχουμε μια άμεση ευκαιρία να το κάνουμε, αναθερμαίνοντας λόγου χάρη το πρόγραμμα της Ενωσης για τη Μεσόγειο.
Αυτός ο εμβρυακός θεσμός γεννήθηκε από την ιδέα ότι οι δύο πλευρές της Μεσογείου έχουν συμφέρον, αν όχι να ενώσουν τη μοίρα τους, τουλάχιστον να απομακρύνουν το φάσμα μιας σύγκρουσης πολιτισμών ανάμεσα στη νότια όχθη του ισλάμ και στη βόρεια χριστιανική όχθη. Η ομιλία του Ομπάμα είχε ακριβώς την ίδια κατεύθυνση. Αλλά η Ενωση για τη Μεσόγειο, όπως την είχαμε γνωρίσει, στηριζόταν σε δύο πυλώνες: στην Αίγυπτο του Μουμπάρακ και στην Τυνησία του
Μπεν Αλι. Σήμερα είναι ο
Φράνκο Φρατίνι, ο ιταλός υπουργός Εξωτερικών, που απευθύνει έκκληση για ένα ευρωπαϊκό σχέδιο σταθερότητας για τη Μεσόγειο, που πρέπει να γίνει προτεραιότητά μας αν οι χώρες μας θέλουν να ενθαρρύνουν τα δημοκρατικά κινήματα που γεννιούνται στην άλλη πλευρά της Μεσογείου. Θα πρέπει να ακολουθήσουμε με προσήλωση αυτόν τον δρόμο και να τον εντάξουμε σε ό,τι υπάρχει ήδη στον σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης: δράσεις, βοήθεια, συνεργασίες με τις χώρες της Μεσογείου. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξαναβρεί η διπλωματία μας μια ισορροπία, με λιγότερο ρεαλισμό και περισσότερο ιδεαλισμό.
Ο κ.Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde»http://www.tovima.gr/.
