Η κρίση ξέρει πώς να κάνει ταξική διάκριση. Σβήνει τα φώτα σε πολλά σχολεία νυχτερινά. Αλλάζει τα φώτα σ' αυτά τα αξιέπαινα παιδιά. Πήγαμε Μοσχάτο. Μπήκαμε στην κατάληψη του 5ου Εσπερινού Ακαδημίας Πλάτωνος. Μιλήσαμε με όλους: με μαθητές, γονείς, καθηγητές.
Επιχειρήσαμε μια πρωτογενή, επιτόπια, δειγματοληπτική έρευνα. Από σχολείο σε σχολείο και από τάξη σε τάξη. Με ερωτηματολόγιο: για τον τόπο κατοικίας και εργασίας, τον χρόνο μετακίνησης, τα ιδιαίτερα προβλήματα του κάθε μαθητή. Κάτι που θα 'πρεπε να 'χουν κάνει πριν ανακοινώσουν καταργήσεις και συγχωνεύσεις του υπουργείου οι κοινωνικοί λειτουργοί... Το συμπέρασμα της έρευνάς μας είναι λυπηρό: τουλάχιστον ένα στα τρία παιδιά δεν θα τα καταφέρει και θα εγκαταλείψει άμεσα το νυχτερινό σχολείο.
Ανάμεσά τους ο Μπόλι Ερίον. Μετανάστης δεύτερης γενιάς. Σ' αυτόν στηρίζεται οικονομικά η οικογένειά του. Σχολάει στις 6 απ' τη δουλειά, φεύγει μεσάνυχτα απ' το 1ο Εσπερινό του Περιστερίου, πηγαίνει σπίτι, φτιάχνει καφέ και διαβάζει όσο μπορεί. Κάποιες φορές μέχρι το πρωί! Εχει απίστευτο πείσμα και ένα όνειρο: να μπει Ιατρική.
Το 1ο Εσπερινό Περιστερίου, που λειτουργεί υποδειγματικά απ' το 1949, από τα λίγα σχολεία που διαθέτουν υποδομές για ΑΜΕΑ, καταργείται... Οι μαθητές έχουν κάνει κατάληψη. Στη μόρφωση μπαίνουν νέοι ταξικοί φραγμοί. Πολύ δύσκολα ο Μπόλι θα καταφέρει να σπουδάσει Ιατρική.
Νύχτα στη μαθητική κατάληψη Ακαδημίας Πλάτωνος
«Με τα αφεντικά είμαστε μια οικογένεια: μας έχουν μπιιιπ τη μάνα». Φωτογραφίζουμε τα συνθήματα στο μαντρότοιχο του 5ου Εσπερινού: «Η ρουφιανιά σήμερα λέγεται και καριέρα». Σουρουπώνει στην Ακαδημία Πλάτωνος. Στο παγκάκι, κάποιος βαράει στη φλέβα. Ο «σύνδεσμός» μας είναι ήδη εκεί και μας περιμένει. Οι συστάσεις και τα διαπιστευτήρια, στην καγκελόπορτα. Μας ανοίγουν. Μπαίνουμε στην κατάληψη.
«Ο εισαγγελέας;»
Γκρεμίδι το σχολείο. Επικίνδυνο. Με ρωγμές απ' τον σεισμό του '99. Δέκα χρόνια μάθε παιδί μου γράμματα, μες στα χαλάσματα. Μόλις πέρσι άρχισαν κάποιες επισκευές. Κατευθυνόμαστε στα κοντέινερ που τελούν χρέη αιθουσών διδασκαλίας. Η «μαρίδα» παίζει με πάθος χαρτιά και καπνίζει αρειμανίως. Γέλια, φωνές, μπινελίκια. Με το που με κιαλάρει ο ψιλο-πανκιοκουρεμένος ο αρχηγόπουλος, πετάγεται πάνω σαν να τον χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα: «Είσαι ο εισαγγελέας;» «Περίπου... Δημοσιογράφος είμαι».
«Ρε άντε να ξελαφρώσεις»...
Προσπαθώ να του χαμογελάσω. Δεν μασάει: «Τι θέλει αυτός ο μυστήριος με τη φωτό»; «Απ' την "Ελευθεροτυπία" ήρθαμε και θέλουμε να γράψουμε για σας». «Τι θα γράψεις;»! Μου επιτίθεται ένα κοριτσάκι. «Ο,τι μου πεις εσύ! Θέλω να σε υποστηρίξω για να τελειώσεις το σχολείο. Γι' αυτό ήρθα μες στη νύχτα εδώ».
«Τι μπορεί να σου πει αυτή;... Δώσ' της 40 ευρώ να σου κάνει μια πι...». «Της τη λέει», προφανώς για να σπάσει τον πάγο και να δημιουργήσει κλίμα οικειότητας ο σκουλαρικάκιας... «Ρε άντε στην τουαλέτα να τον παι..., να ξελαφρώ»!.. Γέλια. Δεν είναι για τα δόντια του η πιτσιρίκα. Δαγκώνει! «Σταματήστε, ρε, τα χαρτιά να μιλήσουμε στον άνθρωπο»! Δίνει εντολή ο αρχηγόπουλος. «Οχι, ρε παιδιά, μη σας αναστατώνουμε. Τελειώστε την παρτίδα. Βγάζουμε φωτογραφίες και επιστρέφουμε».
Πρόεδρος Ρουμάνος
Μπάζα. Σκουπίδια. Ρημαγμένες τουαλέτες. Σπασμένες πόρτες. Κόλαση. Επιστρέφουμε στο κοντέινερ: «Ποιος κέρδισε;». «Εγώ»! «Είσαι ο και λέγεσαι». «Δεν μιλάω εγώ - αυτός να στα πει που είναι ο πρόεδρος». Σοβαρό και μετρημένο παιδί δείχνει ο Γιώργος. Ο (!) πρόεδρος. Ρουμάνος. Από την Ντουλίτσα. Δούλευε αποθηκάριος. Μόλις σχόλαγε ερχόταν απ' ευθείας στο νυχτερινό σχολείο. Τώρα όμως τον σχολάσανε, είναι άνεργος και ψάχνει οτιδήποτε. Ανεργος και ο πατέρας του. Ζουν 8 χρόνια εδώ χάμου. Με τα λίγα που βγάζει η μαμά του. Λαντζέρα δουλεύει. Σ' ένα εστιατόριο στην Ακαδημίας.
«Είναι καλύτερα τα σχολεία στη Ρουμανία απ' αυτό εδώ», μας λέει ο πρόεδρος Γιώργος. «Βλέπεις πού κάνουμε μάθημα... Μένω με τους γονείς μου εδώ δίπλα, στο Μεταξουργείο: πού θα τρέχω στον Αγιο... τάδε μες στη νύχτα μετά τη δουλειά για να σπουδάσω; Οι καθηγητές, οι γονείς, όλοι οι κάτοικοι της περιοχής Κολωνού και Βοτανικού αντιδρούν στην κατάργηση του σχολείου μας. Ζητάμε να επισκευαστεί γρήγορα και να μείνουμε εδώ.
Γι' αυτό κάνουμε ένα μήνα κατάληψη».
Η αντιπρόεδρος
Χάρμα παιδί η Μαρία, η (!) αντιπρόεδρος. «Εγώ τον πριμοδότησα και πήρε την προεδρία. Τι σχέση έχει που 'ναι Ρουμάνος, είναι ο καλύτερος», λέει για τον Γιώργο και φωτογραφίζεται μαζί του. Ο πατέρας της ταξιτζής. Η μαμά της εργάτρια στη Δέλτα. Η ίδια δουλεύει σε ζαχαροπλαστείο. Στην Ηλιούπολη. «Εκανα ένα ντουσάκι και πεταγόμουν στο σχολείο. Τώρα που το καταργούν πού θα πηγαίνω μες στη νύχτα;»
Μπορεί αναρχικός, μπορεί και μπάτσος...
Ο καλυτερότερος όλων όμως είναι ο Νίκος. Ετών 14. Πρόεδρος της Β' Τάξης. Γεννημένος συνδικαλιστής! Φοβερή φατσούλα. Ρητορεύει απίθανα. Αυτός είναι που πρωτοστατεί στις πορείες. Βοηθούσε τον μπαμπά του στις οικοδομές αλλά «δυστυχώς με την κρίση δεν έχει δουλειές». Η μαμά του ήταν συμβασιούχος στο Δήμο Αθηναίων. Κάνει κι αυτή κατάληψη. Είναι «Ορίτζιναλ». Πάει με το αδερφάκι του στη «Θύρα 2» της ΑΕΚ. «Στους τρελούς».
«Ηρθανε οι μπάτσοι έξω από το σχολείο και μας απειλούν ότι θα φέρουν εισαγγελέα. Λέω σ' έναν: "Αμα μας στείλουν στα Εξάρχεια θα γίνω αναρχικός. Υποχρεωτικά... Ενώ εγώ θέλω να σπουδάσω για να βρω μια καλή δουλειά. Οπως εσύ. Στην αστυνομία. Δεν έχω δικαίωμα;"».
Φάπες στο λοφάκι
Ο Βασίλης (με το λευκό) δουλεύει σ' ένα βενζινάδικο στο Παλιό Φάληρο απ' τις 8 μέχρι τις 6. Από κει έρχεται Ακαδημία Πλάτωνος. Πάντα αγχώνεται για να μην πάρει απουσία την πρώτη ώρα. Ο πατέρας του είναι συνταξιούχος. Η μητέρα του άνεργη. «Βράζουμε εδώ μέσα» λέει. «Διώχνουνε εμάς, το 5ο Εσπερινό και φέρνουνε το 51, το 27 και το 66 εδώ. Μπάχαλο! Μένω Κολωνό. Πρέπει να 'ρχομαι από Φάληρο, να παίρνω το 051 το λεωφορείο που κάνει τέρμα στη Μενάνδρου, και να πηγαίνω Πρασά και Ασκληπιού. Αποκλείεται να προλαβαίνω»!
Ο Ηλίας (δίπλα του) μένει και δουλεύει εδώ στον Κολωνό. Σ' ένα μαγαζί με χαρτικά. Τρώει κάτι στο πόδι, έρχεται σχολείο και μετά πάει με το παπάκι στους Αγίους Θεοδώρους. Σ' ένα κλαμπάκι όπου κάνει τον dj. «Θέλω να τελειώσω το σχολείο, αλλά αν μας πάνε Εξάρχεια, δεν θα τα καταφέρω».
Ξαφνικά πέφτει σύνθημα «πάμε, πάμε»! Ενα λεφούσι φεύγει τρέχοντας. «Τι τρέχει;» ρωτάω. «Παίζουν ξύλο εκεί πάνω στο λοφάκι και πάνε να ρίξουν καμιά φάπα. Μην ανησυχείς. Θα γυρίσουν». Ντεν ανησυχώ...«Μόνο ένα δικαίωμα μας έχει μείνει»...Μπαίνουν στο κοντέινερ δύο καθηγητές. Απ' τον τρόπο που τους μιλάνε φαίνεται πως τ' αγαπάνε και τα συμμερίζονται τα παιδιά! Κάθε τόσο έρχεται ένα περιπολικό και ζητάει ονόματα καταληψιών. Αλλά αυτοί είναι εκπαιδευτικοί, όχι δωσίλογοι. Ούτε κουκουλοφόροι. Ξέρουν πως έχουν να κάνουν με τρυφερά και ευαίσθητα αγρίμια. Δεν παραξενεύονται με τίποτα πια. Ούτε που ο μαθητής τους τούς ζητάει τσιγάρο... Δίπλα μου ένα ζευγαράκι φιλιέται γλυκά. Μπαίνει στο κοντέινερ ένας νεαρός ιερωμένος - ο καθηγητής των θρησκευτικών. «Πάτερ, να σας φωτογραφίσουμε με τα παιδιά;». «Πάω μια στιγμή στο γραφείο του λυκειάρχη και επιστρέφω».Αργησε. Λέμε «γεια χαρά νταν» και βγαίνουμε στην πλατεία. Εχω ένα σφίξιμο στο στομάχι και ένα κόμπο στο λαιμό. Δεν ξέρω πώς νιώθει ο Μάριος. Ακαδημία Πλάτωνος: μερικές σκηνές που δεν πρόλαβε να δείξει στην ομότιτλη ταινία του ο Αντώνης Καφετζόπουλος. Φωτογραφίζουμε ένα τελευταίο σύνθημα στο μαντρότοιχο: «Ενα μόνο δικαίωμα μας έχει μείνει: η άρνηση».Ραπ, χέβι μέταλ και τσικουδιές στο Εσπερινό ΜοσχάτουΡαπάρουν για πάρτη μας οι μαθητές του Εσπερινού Μοσχάτου. Ποιο σήμα της νίκης; Με τα δάχτυλα σχηματίζουν τα κέρατα του «εξαποδώ»! Σήμα κατατεθέν των χεβιμεταλάδων... Το Εσπερινό Γυμνάσιο και οι Λυκειακές Τάξεις του Μοσχάτου καταργούνται και συγχωνεύονται με το Εσπερινό Καλλιθέας. Οι μαθητές πρέπει να πάνε 5 χιλιόμετρα δρόμο απ' την Ακτή Ποσειδώνος στην οδό Λαγουμιτζή, πίσω απ' το Πάντειο, στα όρια με το Κουκάκι. Μετά τη δουλειά. Μες στη νύχτα. Ασυνόδευτα παιδιά.
Μαμά και κόρηΗ Ξένια είναι 36. Η Πηγή 16. Η μαμά πάει στη Β' Λυκείου, η κόρη στην Α' Λυκείου. Η Ξένια εργάζεται σε φαρμακοβιομηχανία. Στον Αγιο Δημήτριο. Η Πηγή κάνει βοηθητικές δουλειές. Του ποδαριού. Οταν νυχτώνει μάνα και κόρη περνάνε μαζί την πύλη του Εσπερινού Μοσχάτου. «Εχω κι άλλη μια κόρη 15 χρονών που τελειώνει φέτος το Γυμνάσιο. Θα μας βόλευε να ερχόμασταν και οι τρεις μαζί στο Εσπερινό. Αν όμως μας στείλουν Καλλιθέα είναι μακριά, δεν προλαβαίνουμε να πάμε μετά τη δουλειά. Εγώ τουλάχιστον θα αναγκαστώ να εγκαταλείψω. Και ύστερα ποιος θα συνοδεύει τα κορίτσια μες στη νύχτα στο σχολείο;».Ο 5χρονος Ανδρέας «απαγγέλλει» Θουκυδίδη...
Η Μαριλέν είναι 26. Διαζευγμένη. Εχει ένα γιο 5 χρονώ. Τον Ανδρέα. Τον συνονόματο! Νοικιάζει ένα σπιτάκι στις Τζιτζιφιές. Καθαρίζει σκάλες σε πολυκατοικίες. Μετά τη δουλειά, παίρνει τον Ανδρέα αγκαλιά κι έρχεται εδώ πέρα. Τρέχοντας. Για να μην πάρει απουσία την πρώτη ώρα. Κάποιες φορές το παιδί το κρατάνε οι καθηγητές. Ομως: «Εχει παρακολουθήσει πλέον τόσα μαθήματα στα Αρχαία Ελληνικά ο Ανδρέας, που κοντεύει να απαγγέλλει απ' έξω Θουκυδίδη...».«Φοβάμαι ότι θα εγκαταλείψω το σχολείο. Απ' τις Τζιτζιφιές το Μοσχάτο είναι δύο στάσεις. Ούτε 10 λεπτά με τα πόδια. Αν μας πάνε στο 9ο της Καλλιθέας πρέπει να περπατάω 10 λεπτά ώς τη Θησέως, να παίρνω το τρόλεϊ ή το 040 το λεωφορείο και να κατεβαίνω μετά από 12 στάσεις. Χρειάζομαι μιάμιση ώρα πήγαινε-έλα» μας λέει.Το πρωί οδηγός σχολικού, το βράδυ μαθητής
Ο πατέρας της ήταν άριστος τεχνίτης. Μονταδόρος. Δούλευε τα τελευταία 18 χρόνια σ' ένα επιπλοποιείο. Πριν από λίγο καιρό απολύθηκε. Η Ιωάννα είναι 26. Μαθήτρια της 3ης Γυμνασίου. Σχολάει 7 το απόγευμα απ' την καφετέρια και έρχεται πάντα στα μέσα της πρώτης ώρας. Οι καθηγητές δείχνουν κατανόηση. Κάνουν «τα στραβά τα μάτια». Το ίδιο κάνουν και με τον Παναγιώτη που 'ναι 32 χρονών, πατέρας δύο παιδιών, οδηγός σχολικού στα βόρεια προάστια: «Μη βάλεις φωτογραφία», μου λέει, «δεν θέλω να ξέρουν ότι πάω σχολείο». Κρυφό σχολειό...
Θα εγκαταλείψουν το σχολείοΕνας καθηγητής του Εσπερινού Μοσχάτου έχει υπολογίσει τον ακριβή χρόνο που θα χρειάζεται κάθε μαθητής ανάλογα τι ώρα σχολάει και πού μένει για να πάει στο Εσπερινό Καλλιθέας. Εχει μετρήσει τις στάσεις του λεωφορείου, υπολογίζει το μποτιλιάρισμα στη Θησέως κι έτσι ξέρει εκ των προτέρων ποιοι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το σχολείο...Το Εσπερινό Γυμνάσιο Καλλιθέας έχει 129 μαθητές. Οι 64 είναι μετανάστες. Το Εσπερινό Λύκειο 107. Στο Εσπερινό του Μοσχάτου πάνε 160 μαθητές. Με τη συγχώνευση των τριών σχολείων στο σχολικό κτίριο της Καλλιθέας θα συγκεντρωθούν 400 μαθητές. Για να χωρέσουν στις 12 διαθέσιμες αίθουσες θα πρέπει να γίνουν τμήματα των 32-33 μαθητών. Ομως πολλά παιδιά απ' το Μοσχάτο, τον Ταύρο, τον Ρέντη, το Φάληρο και τον Πειραιά δεν θα προλαβαίνουν να πάνε και θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το σχολείο. Φιλόξενοι οι καθηγητές. Μας κερνάνε παγωμένη τσικουδιά: «Γράψτε κάτι για να μη σβήσουν τα φώτα του σχολείου μας, ρε σεις παιδιά».*http://www.enet.gr
