Ο εμπνευσμένος τίτλος που μας χάρισε ο συγγραφέας είναι διαχρονικός και ταιριάζει σε κάθε ιστορία εκμετάλλευσης, αρπαγής, ληστείας, ιδιοποίησης, από αυτές που συναρμολογούν το καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα. Εμείς σήμερα τον δανειζόμαστε για να πούμε την ιστορία του Ελληνικού, του «ελκυστικότερου οικοπέδου της Ευρώπης», όπως εξ αρχής χαρακτηρίστηκε για να υποδηλώνονται τα σχέδια που υπήρχαν ως προς την τύχη του, τα οποία δεν άργησαν να ομολογηθούν, παρ’ ότι καλλιεργήθηκαν αυταπάτες σε όσους συνηθίζουν να… αυταπατώνται από όσους συνηθίζουν να… απατούν.
Η ιστορία ξεκινάει -εντελώς συμπτωματικά- περίπου την εποχή που γράφεται το «Τι ωραίο πλιάτσικο!», με τον γενικό τίτλο «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού» πίσω από τον οποίο αρχίζουν να εκπονούνται μελέτες από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για τις πιθανές νέες χρήσεις του χώρου που θα απελευθερωνόταν ενόψει της μετεγκατάστασης του αεροδρομίου στα Σπάτα. Μιλάμε για μια έκταση 5.300 στρεμμάτων στα νοτιοανατολικά όρια του Λεκανοπεδίου της Αθήνας, ανάμεσα στον Υμηττό και τον Σαρωνικό, που μαζί με την αμέσως παρακείμενη παραλιακή ζώνη, 900 στρεμμάτων, του Αγ. Κοσμά, μας κάνει το «φιλέτο» των 6.200 στρεμμάτων που «απελευθερώθηκε» το 2001, για να πέσει στα νύχια του Λάτση, αφού πρώτα δημιούργησε προσδοκίες για την αναζωογόνηση των όμορων συνοικιών ή ακόμα και για την ανακούφιση πυκνοδομημένων γειτονιών της Αθήνας, όπως η Κυψέλη.
Τα σχέδια επί χάρτου των αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων, χωροτακτών και λοιπών επιστημόνων του ΕΜΠ μιλούσαν πάνω-κάτω για ένα μητροπολιτικό πάρκο 4.000 στρεμμάτων, ζώνη ήπιας πολεοδομικής ανάπτυξης 1.000 στρεμμάτων, 300 στρέμματα παραμένουσες δραστηριότητες (από τις ποικίλες που διέθετε το παλιό αεροδρόμιο), ενώ υπήρχε πρόβλεψη για κατασκευή κτιριακού αποθέματος 1.000.000 τ.μ., χωρίς βέβαια να ορίζεται τι είδους ανάγκες θα καλύψει αυτό. Προκηρύχθηκαν και διεθνείς αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, δόθηκαν έπαινοι και βραβεία στις εργασίες, ώσπου φτάνουμε στο 2008.
Είναι η περίοδος που οι δήμαρχοι των γύρω περιοχών διαφωνούν με την αξιοποίηση του Ελληνικού, προκρίνοντας τη δημιουργία ενός πάρκου πρασίνου με αθλητικές, πολιτιστικές δραστηριότητες και καταστήματα αναψυχής. Τότε ανατίθεται στο εργαστήριο αστικού περιβάλλοντος του ΕΜΠ, υπό τον Νίκο Μπελαβίλα, η εκπόνηση νέου προγράμματος για το μέλλον του Ελληνικού, πρόγραμμα το οποίο υιοθετεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση, κινήσεις πολιτών και κόμματα της αντιπολίτευσης όπως ο ΣΥΡΙΖΑ. Τα σχέδια και οι αυταπάτες δίνουν και παίρνουν στο παζάρι «πόσο πράσινο, πόση δόμηση, πόσο… ήπια, τι είδους εμπορικές χρήσεις», εγκλωβίζοντας κινηματικό κόσμο σε υπολογισμούς και προσθαφαιρέσεις, λες και είναι αυτός που κυβερνά και καθορίζει τη μοίρα του τόπου και τις ανάγκες του. Όλοι αυτοί, όμως, λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο, δηλαδή τον εξαρτημένο ελληνικό καπιταλισμό που μπαίνει στη δίνη της κρίσης, αναλαμβάνοντας πρόθυμα να υποθηκεύσει το παρόν και το μέλλον του λαού στα «δάνεια» των μεγάλων αφεντικών.
Βρισκόμαστε στο 2010 όταν, μέσω… Κατάρ και εμίρηδων, αρχίζουν να αποκαλύπτονται τα πραγματικά σχέδια για την περιοχή: ουρανοξύστες, κρουαζιερόπλοια, καζίνο, βίλες, εμπορικά κέντρα (mall) – στην «αθηναϊκή ριβιέρα» πνέει αέρας Μονακό με σκόνη Ντουμπάι! Και για χρυσόσκονη… χιλιάδες θέσεις εργασίας. Η φούσκα του εμίρη σκάει και τη σκυτάλη παίρνουν «διεθνή επενδυτικά σχήματα». Νέα προγράμματα κάνουν την εμφάνισή τους, συρρικνώνοντας το πάρκο στα 2.000 στρέμματα, εκτοξεύοντας το ύψος των κτιρίων στο θεό του κέρδους, παραχωρώντας τη χρήση αιγιαλού και θάλασσας στους επενδυτές και γενικά νομιμοποιώντας όλες τις αρπακτικές ορέξεις των μελλοντικών ιδιοκτητών με ειδικές υπουργικές αποφάσεις που παρακάμπτουν όλο το θεσμικό πλαίσιο, πολεοδομικούς και αρχιτεκτονικούς νόμους.
Έχει ξημερώσει η εποχή των μνημονίων, που επιβάλλει την παράδοση άνευ όρων στις απαιτήσεις του μεγάλου κεφαλαίου για ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και ξεζούμισμα του λαού. Η εποχή των μεγάλων εκβιασμών για το τι θα συμβεί στη χώρα αν δεν συμμορφωθεί με αυτές τις απαιτήσεις. Η εποχή που η αστική δικαιοσύνη θα νομιμοποιήσει όλη την επιχείρηση λεηλασίας «για υπέρτερους λόγους δημοσίου συμφέροντος». Η εποχή που το εναλλασσόμενο πολιτικό προσωπικό της χώρας διαγκωνίζεται για το ποιος θα υπηρετήσει καλύτερα, με συνέπεια και αξιοπιστία, τους όρους των ιμπεριαλιστών.
Το 2014 υπογράφεται η σύμβαση παραχώρησης του Ελληνικού ανάμεσα στην κυβέρνηση Σαμαρά και το επενδυτικό σχήμα Global Investment, που αποτελείται από τη Lamda Development (τον Όμιλο Λάτση, δηλαδή), την κινεζική Fosun και ένα αραβικό fund. Το σχήμα αυτό ήταν το μοναδικό που πήρε μέρος στον διεθνή διαγωνισμό. Το τίμημα ορίζεται στα 915 εκατομμύρια (σαν να λέμε 148 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο), με προκαταβολή 300 εκατ. μόλις ξεκινήσουν οι μπουλντόζες και αποπληρωμή των υπολοίπων σε βάθος 25ετίας. Το 30% της έκτασης θα ανήκει κατά πλήρη κυριότητα στον επενδυτή, ενώ το υπόλοιπο 70% τού παραχωρείται για 99 χρόνια. Ο επενδυτής απαλλάσσεται από την καταβολή οποιουδήποτε φόρου σχετίζεται με την εκμετάλλευση και την ιδιοκτησία της έκτασης.
Κι επειδή το τίμημα θεωρήθηκε ευτελές, ήρθε το 2015 η… κυβερνώσα Αριστερά να σώσει τη χαμένη τιμή του ελληνικού καπιταλισμού, υπογράφοντας Μνημόνιο Κατανόησης με τη Lamda και ανεβάζοντας το ύψος της συνολικής επένδυσης στα 8 δισ. σε βάθος 25ετίας, χωρίς να διευκρινίζεται ποιος θα καταβάλει τι και για ποια έργα, δεδομένου ότι το ελληνικό δημόσιο έχει σημαντικές οικονομικές υποχρεώσεις έναντι του επενδυτή. Εν ολίγοις, την κατανοήσαμε τη Lamda!
Η αποκάλυψη του φαραωνικού σχεδίου συντρίβει τις προσδοκίες όσων έγιναν διαχειριστές της ευκαιρίας: Μια ιδιωτική πόλη μέσα στην πόλη, προορισμένη να στεγάσει πολύ υψηλά εισοδήματα και ακόμη υψηλότερους επισκέπτες. Δημιουργία καζίνου με ξεχωριστό διαγωνισμό, ως προαπαιτούμενο για να προχωρήσει η επένδυση. Έξι ουρανοξύστες που θα φτάνουν ως τα 200 μέτρα. Τεράστια εμπορικά κέντρα, πολυτελείς κατοικίες, επτάστερα ξενοδοχεία, 16όροφες πολυκατοικίες για πάσα χρήση. Υπογειοποίηση της λ. Ποσειδώνος (παραλιακή), νέοι οδικοί άξονες και σύνδεση της περιοχής με το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» μέσω σήραγγας που θα κατασκευαστεί στον «προστατευόμενο» Υμηττό. Ο επενδυτής έχει το δικαίωμα χρήσης, διοίκησης, διαχείρισης και εκμετάλλευσης του αιγιαλού και της παραλίας, μήκους 3,5 χιλιομέτρων, διατηρώντας ως μοναδική υποχρέωση να αφήσει 1 χιλιόμετρο προσβάσιμο στους πολίτες. Και, για να κατανοήσουμε ακόμα περισσότερο τον επενδυτή, χιλιάδες, πολλές χιλιάδες θέσεις εργασίας, 20.000, 40.000, 50.000, ίσαμε 70.000 φτάνουν σ’ αυτόν τον ιδιότυπο πλειστηριασμό της φτηνής, της απαξιωμένης εργασίας μέσα σε μια Ειδική Οικονομική Ζώνη!
Τι συνεπάγονται όλα αυτά για τη ζωή των κατοίκων των νοτιοανατολικών συνοικιών; Ραγδαία περιβαλλοντική επιβάρυνση, με συνέπειες στη δημόσια υγεία και την ποιότητα ζωής, πληθυσμιακή έκρηξη (η ιδιωτική πόλη υπολογίζεται ότι θα στεγάσει 27.000 κατοίκους), κυκλοφοριακή ασφυξία, λουκέτα στα εμπορικά καταστήματα μιας ευρύτερης περιοχής, σκληρός τζόγος, εύκολα προσβάσιμος στους κατοίκους της πρωτεύουσας. Και, βέβαια, εργασιακή σκλαβιά σε μια θεσπισμένη ΕΟΖ.
Η υπόθεση του Ελληνικού συμπυκνώνει όλα τα χαρακτηριστικά του εξαρτημένου ελληνικού καπιταλισμού: ζωή και δικαιώματα σφάζονται στο βωμό του κρατικοδίαιτου κεφαλαίου, η περιουσία του λαού χαρίζεται, η πολιτιστική του κληρονομιά γίνεται οικοδομικό υλικό για την κερδοφορία της ελίτ.
Κι επειδή τίποτα δεν είναι ικανό να χορτάσει την αδηφαγία του κεφαλαίου, σε αυτήν την ιστορία θα προστίθενται διαρκώς νέα επεισόδια. Σαν αυτά που παρακολουθούμε τους τελευταίους 3 μήνες με την κυβερνητική αλλαγή. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατηγορώντας την προηγούμενη για απροθυμία (!) και κωλυσιεργία (!) ως προς την επένδυση, αποφάσισε να πλειοδοτήσει στις παροχές στον επενδυτή. Ένα από τα πρώτα ραντεβού, εξάλλου, που έκανε ο νέος ένοικος του Μαξίμου ήταν με τον Σπύρο Λάτση. Και, φυσικά, καθόλου τυχαία δεν ήταν η τοποθέτηση του Δημήτρη Οικονόμου, συμβούλου της Lamda ως την 1η Ιουλίου, στο υπουργείο Περιβάλλοντος.
Έτσι, λοιπόν, η νέα κυβέρνηση σπεύδει να αλλάξει τους όρους της λεόντειας σύμβασης παραχώρησης προς (ακόμα μεγαλύτερο) όφελος του Λάτση, αφαιρώντας και τα τελευταία ψήγματα κρατικού ελέγχου πάνω στα σχεδιαζόμενα έργα και τροφοδοτώντας την απληστία του: μετακινεί τον έναν από τους 6 ουρανοξύστες δίπλα στην παραλιακή λεωφόρο, «προικίζοντας» έτσι το καζίνο (που θα στεγαστεί σε αυτόν) από το οποίο ο Λάτσης προσδοκά τεράστιο ενοίκιο, ικανό να αποσβέσει από μόνο του το τίμημα που θεωρητικά θα καταβάλει για την αγορά ολόκληρης της περιοχής. Ο διαγωνισμός για το καζίνο, αφού αναβλήθηκε δυο φορές γιατί ο Λάτσης δεν μπορούσε να αποσπάσει τα χρήματα που ζητούσε, ολοκληρώνεται ως το τέλος του μήνα, λένε, με τη συμμετοχή δύο εταιρειών που ήδη παρουσίασαν τα σχέδιά τους για το… Λας Βέγκας του Σαρωνικού.
Το «λεφτά δεν υπάρχουν» έχει ακουστεί πολλές φορές για την οικογένεια Λάτση σε σχέση με το Ελληνικό. Για να το μεταφράσουμε, φαίνεται πως ο μεγαλοεφοπλιστής (που έχει μπει δυναμικά και στην αγορά της ενέργειας) δεν είναι διατεθειμένος να βάλει δεκάρα τσακιστή από την τσέπη του γι’ αυτή την επένδυση. Αντιθέτως, θα βάλει πολλά δισεκατομμύρια στην τσέπη του, πουλώντας, νοικιάζοντας και εκμεταλλευόμενος με κάθε τρόπο αυτό που του χαρίζεται. Αφού αναζήτησε δάνειο, ανεπιτυχώς, στην τραπεζική αγορά, ανακοίνωσε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Lamda Development έως 650 εκατ., ενώ εξακολουθεί να κυνηγάει ομολογιακό δάνειο (πιστωτική γραμμή) προκειμένου να κερδίσει από τη διαφορά των επιτοκίων. Με την αναγγελία της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, αποχώρησαν Κινέζοι και Άραβες κι έμεινε ο Σπ. Λάτσης μόνος, αναζητώντας στρατηγικό επενδυτή και δεσμευόμενος ότι θα καλύψει τις τυχόν αδιάθετες μετοχές.
Την ίδια στιγμή, διεκδικώντας κι άλλη «προίκα», ο μεγαλομέτοχος των δολοφονικών ΕΛΠΕ (διαθέτει 45,5% των μετοχών πλέον, έχοντας ξεκινήσει ως ο «φτωχός συγγενής» με την εξίσου δολοφονική ΠΕΤΡΟΛΑ) υπαναχωρεί από την υποχρέωσή του να διαθέσει το 30,1% των μετοχών του στον επικείμενο διαγωνισμό για την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση των ΕΛΠΕ, αφήνοντας την υποχρέωση στο Δημόσιο πλέον να πουλήσει ολόκληρο το ποσοστό του (35,5%) έναντι του συμφωνημένου 20%. Θα έχει, έτσι, την ευκαιρία να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο του ενεργειακού γίγαντα ο οποίος έχει ήδη εξασφαλίσει τη συμμετοχή του στις 9 από τις 13 έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων που θα πραγματοποιηθούν σε χερσαία και θαλάσσια «οικόπεδα» της χώρας.
Έχει κάνει κι άλλα «δώρα» το κράτος στον Λάτση: από τη διάσωση της Eurobank με 14 δισ. ευρώ, ως το Mall του Αμαρουσίου, το «μεγαλύτερο αυθαίρετο της Ευρώπης», όπως αποκαλείται, για το οποίο έχουν εκδοθεί αλλεπάλληλες αποφάσεις του ΣτΕ που ακυρώνουν τους… γενναιόδωρους όρους δόμησής του το 2003. Και λοιπόν; Τίποτα δεν επιτρέπεται να «ενοχλ
*Οι Δρόμοι Αντίστασης έχουν αποφασίσει να αναδείξουν το ζήτημα και τις επιπτώσεις του στη ζωή των κατοίκων του Λεκανοπεδίου και ιδιαιτέρως στα νότια και ανατολικά προάστια. Με γνώμονα την κοινή δράση θα απευθυνθούν σε σχήματα και κινήσεις της ευρύτερης περιοχής, με στόχο την καταγγελία του φαραωνικού σχεδίου και την όσο το δυνατόν μαζικότερη συμμετοχή κόσμου σε εκδηλώσεις και διαδηλώσεις.
