Εκλογές πραγματοποίηθηκαν την περασμένη Κυριακή, ένα χρόνο μετά το πραξικόπημα, στη Βολιβία όπου ανέδειξαν νικητή το κόμμα του Εβο Μοράλες, το MAS, με ηγέτη, οπότε και επόμενο πρόδερο τον Λούις Άρτσε πρώην υπουργό Οικονομικών. Υπήρξαν και στη χώρα μας δημοσιεύματα εφημερίδων, ιστοσελίδων αλλά και ανακοινώσεις οργανώσεων, όπου με λιγότερες ή περισσότερες επιφυλάξεις για την κυβερνητική του πορεία, με μπόλικα "ναι μεν αλλά", χαιρετούν ή εκφράζουν την ευαρέσκειά τους για το αποτέλεσμα του ΜΑS. Μέχρι και η άποψη του λιγότερου κακού εκφράστηκε! Ακόμη και οργανώσεων που κατά τα άλλα είναι κατά του κυβερνητισμού, του κοινοβουλευτισμού και του ρεφορμισμού στο κίνημα. Εμείς εδώ αναδημοσιεύουμε μια άλλη άποψη που, ανεξάρτητα αν συμφωνούμε ή όχι με όλα όσα εκφράζει, προχωρά σε μια σοβαρή ανάλυση της κατάστασης στη χώρα, του ρόλου του ΜΑS και του Μοράλες, και πάει κόντρα στο γενικότερο ρεύμα. Από το Παραπόδα με τίτλο αυτόν της ανάρτησης:
Με καταμετρημένο το 100% των ψήφων, νικητής στις εξ αναβολής προεδρικές εκλογές της Βολιβίας αναδείχτηκε με 55,1% ο Λουίς Άρσε, υποψήφιος του «Κινήματος προς το Σοσιαλισμό» (ΜΑS) και επί σειρά ετών Υπουργός Οικονομικών των κυβερνήσεών του. Η νίκη αυτή έδωσε λαβή ώστε να επανεμφανιστούν κάποιες εσφαλμένες αντιλήψεις, οι οποίες, με την «κοπτοραπτική» όσων τις προβάλλουν ως «καθ’ ύλην αρμόδιοι», διαμορφώνουν την πολιτική κάποιων δυνάμεων και των προοδευτικών ανθρώπων στην Ελλάδα, και, στην ουσία, χαντακώνουν την υπόθεση της αναβίωσης του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος στη χώρα μας. Γι’ αυτό και πρέπει να χτυπηθούν πάραυτα.
Μετεκλογικό
πρωτοσέλιδο την 20ή Οκτώβρη στη Βολιβία με το λογοπαίγνιο που κάνει
λόγο για χτύπημα όχι από σφυρί (Mazazo) αλλά από το MAS. Φωτό: Joedson
Alves/EPA-EFE/Shutterstock (10967102a)
Πρώτα από όλα, δεν πρόκειται παρά για μια εκλογική νίκη. Δεν είναι «νίκη εναντίον του πραξικοπήματος», από κάποιο αναγεννημένο λαϊκό κίνημα. Όσοι ισχυρίζονται το αντίθετο, σιωπούν για ό,τι έγινε μέχρι τον Οκτώβρη του 2019 από το ΜΑS και τον Μοράλες, ό,τι μεσολάβησε από το 2006 ως το 2019, και βλέπουν μόνο τις φωτογραφίες μιας στιγμής που βγάζουν οι εκλογές. Και δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς και το «πανίσχυρο» – όπως παρουσίαζαν – λαϊκό κίνημα (που έβγαζε με 61% τον Μοράλες ακόμα και το ’14) δεν μπόρεσε να αποκρούσει το πραξικόπημα παρότι διέθετε ως και κράτος: είναι γιατί οι ίδιοι κάνουν πως δεν είδαν την διάλυση του λαϊκού κινήματος με την εξαγορά και τον κορπορατισμό και την απόκτηση καθεστωτικών χαρακτηριστικών από το MASισμό.
Η εκλογική νίκη δεν σημαίνει επουδενί κάποια ανασυγκρότηση του λαϊκού κινήματος. Τα πραξικοπήματα δεν αποτελούν κόλλα άμεσης δράσης για τα λαϊκά κινήματα, πολλώ δε μάλλον όταν ο Μοράλες προέβη ο ίδιος σε πραξικόπημα, όταν αγνόησε επιδεικτικά τη λαϊκή βούληση του δημοψηφίσματος που του απαγόρευε να ξαναθέσει υποψηφιότητα. Με αυτό, δεν σημαίνει ότι έγινε «πραξικόπημα στο πραξικόπημα» (μια φράση που δικαιολογεί το 2ο πραξικόπημα), αλλά ότι το πραξικόπημα Μοράλες συνέβαλε στην αποδυνάμωση του λαϊκού κινήματος ενόψει μάλιστα των σχεδιασμών των αντιπάλων του, που ούτως ή άλλως αναζητούσαν τρόπους ανατροπής του.
Όχι μόνο, λοιπόν, δεν έχουμε μπροστά μας μια διά της κάλπης δυναμική επανεμφάνιση του λαϊκού κινήματος, αλλά ακόμα και το MAS θέλει πολύ ακόμα για να αποκαταστήσει την ενότητά του. Δεν είναι τυχαία η όλη φασαρία στις αρχές του χρόνου εντός του MAS για την ανάδειξη των υποψηφίων. Στις 18 Γενάρη, είχε αναδειχτεί από την κοινωνική οργανωμένη βάση που στηρίζει το MAS ο σημερινός αντιπρόεδρος του Άρσε, Τσοκεουάνκα ως υποψήφιος πρόεδρος. Έσπευσε, όμως, την επομένη ο Μοράλες, να μαζέψει το «μαγαζί» που έφευγε από τον έλεγχό του και, επικαλούμενος ψηφοφορία των εξόριστων στο Μπουένος Άιρες ηγετών του MAS, ανακοίνωσε τον Άρσε ως υποψήφιο πρόεδρο, με τον συμβιβασμό, ο Τσοκεουάνκα, ο εκλεκτός των αγωνιστών της βάσης, να είναι αντιπρόεδρος. Από την πλευρά τους, τα κινήματα έκαναν λόγο για «προδοσία» και «μπάτσα». Με λίγα λόγια, αντί ο Μοράλες να ανοίξει συζήτηση με τα λαϊκά κινήματα για το τι έφταιξε και αποδυναμώθηκαν, ακόμα και μετά τη φυγή του εξακολουθούσε να καναλιζάρει την ενασχόλησή τους αποκλειστικά στα εκλογικά και, μάλιστα, να διασπά περαιτέρω, ακόμα και τα δικά του, σε «πιστά» και μη.
Ο Μοράλες σε φόρουμ «Επενδύοντας στη Νέα Βολιβία» στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβρη του 2015.
Η επιλογή του Άρσε δεν είναι τυχαία. Ο οικονομολόγος Άρσε είναι ένας από τους λίγους τεχνοκράτες της ηγεσίας του MAS, κάτι που πάντα αρέσει στις no politica αστικές και ιμπεριαλιστικές ελίτ. Αυτό ήταν και ένα σήμα του Μοράλες προς τους ανατροπείς του για την επόμενη των εκλογών ημέρα: ότι, μέσω του Άρσε, ο ίδιος δηλώνει «παρών» στις εξελίξεις (αν και ο ίδιος ο Άρσε το αρνείται, δηλώνοντας: «Δεν είμαι ο Μοράλες! Δεν είμαι ο Μοράλες!»), οπότε μπορεί να ελέγξει και τον Άρσε και το κίνημα βάσης, έναντι του οποίου επικράτησε και επέβαλε την υποψηφιότητα της αρεσκείας του. Αυτό σημαίνει ότι ο Μοράλες διεκδικεί το λιγότερο έναν ρόλο αντίστοιχο του Κορρέα (πατροναρίσματος του Μορένο, αν και είναι άγνωστο αν θα φτάσει στο ίδιο σημείο ρήξης με αυτό που υπήρξε στο Εκουαδόρ) και δηλώνει στην οικονομική ελίτ ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας μαζί της που είχαν εγκαινιάσει (μέσω ευνοϊκής νομοθεσίας, χρηματοδότησης και ωμής και ιδεολογικής καταστολής των λαϊκών κινημάτων) οι Μοράλες-Λινέρα, από πλευράς τους είναι ανοιχτοί, μέσω του ιδίου (του Μοράλες) πρέπει αυτή να επικοινωνεί με την κυβέρνηση. Ήδη, ο Άρσε είχε κάνει λόγο για «MAS έκδοση 2.0» και ανάγκη συμπερίληψης επαγγελματιών (τεχνοκρατών) στην κυβέρνηση, όμως ήδη μπαίνουν προσκόμματα, καθώς ο ΜASίστας πρώην πρόεδρος της Βουλής Βίκτορ Μπόρντα έκανε λόγο για το αντίθετο και για την ανάγκη συμμετοχής ανθρώπων που προέρχονται από τις κοινωνικές οργανώσεις.
Στο μεταξύ, η πανδημία, έχοντας προκαλέσει ως τώρα 8.600 περίπου θανάτους, αποκάλυψε τη γύμνια του συστήματος υγείας στη Βολιβία και το ότι ο ΜASισμός δεν επένδυσε στην Υγεία, παρά τα 13 ολόκληρα χρόνια διακυβέρνησης. Μάλιστα, ο Μοράλες προέβη και στο αδιανόητο βήμα: με πρόσχημα την ανακοίνωση στις 23 Ιούλη του Ανωτάτου Εκλογικού Δικαστηρίου για μετάθεση των προγραμματισμένων για τις 6 Σεπτέμβρη εκλογών, λόγω των ανακοινώσεων των ειδικών για άνοδο των κρουσμάτων τέλη Αυγούστου – αρχές Σεπτέμβρη, ο Μοράλες κινητοποίησε τους οπαδούς του, οι οποίοι προέβησαν σε αποκλεισμό δρόμων από τις 7 Αυγούστου σε 70 σημεία της χώρας με αίτημα εκλογές πάση θυσία (κι ενώ και τυπικά είχε περάσει το 45ήμερο που πρέπει να μεσολαβεί από την ανακήρυξη ως τη διεξαγωγή τους). Οι αποκλεισμοί απαγόρευαν την μεταφορά ακόμα και ιατρικού εξοπλισμού, ακόμα και οξυγόνου, με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς ασθενείς. Ο Μοράλες «έπαιξε» με την καταστολή, για να ξαναφανεί «ήρωας». Όμως, έσπευσε να αποδεχτεί τη νέα ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών, αμέσως μόλις είδε ότι άρχισαν να γίνονται γνωστές οι συνέπειες με τους αποκλεισμούς ακόμα και της μεταφοράς ιατρικού οξυγόνου, και σημειώθηκε κατακόρυφη πτώση της απήχησης της κινητοποίησης, καθώς εκτινάχθηκε το ποσοστό που απέρριπτε πια την κινητοποίηση, από 28% σε 58%, μέσα σε δύο μόλις μέρες, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο το μετεκλογικό του ρόλο (η νίκη του ΜΑS δεν τέθηκε σε αμφιβολία, καθώς ήταν προεξοφλημένη σε όλες τις δημοσιοποιημένες δημοσκοπήσεις όλη τη χρονιά. Αλήθεια, αυτό οι αντίπαλοι του MAS, η CIA κλπ., μήπως δεν το έβλεπαν και μαζικά αυτοκτόνησαν οικειοθελώς με το να διεξάγουν τις εκλογές;).
Γεγονός είναι ότι ο λαός δεν ψήφισε υπό συνθήκες βίας και πολιορκίας, όπως κάποιοι θέλουν να δείξουν (κι αυτό, παρά την αποστολή ενόπλων μονάδων σε λίγες περιοχές δυο-τρεις μέρες πριν τις εκλογές ή, γενικά, τις αιματοχυσίες και ρατσιστικές προκλήσεις το χρόνο που πέρασε). Η ντε φάκτο, πραξικοπηματική κλπ. κυβέρνηση, κάλλιστα μπορούσε να καταστείλει τις προβοκάτσιες Μοράλες, έχοντας μάλιστα επί του θέματος την πλειοψηφία στο πλευρό της, αλλά επέλεξε πιο ήρεμες λύσεις. Οι εκλογές της 18ης Οκτώβρη, λοιπόν, δεν ήταν η μητέρα των μαχών, δεν συγκρούστηκαν δύο διαφορετικοί κόσμοι. Αυτό μαρτυρούν και τα εκλογικά αποτελέσματα: μόλις κατά 0,1% (23.000 ψήφοι) ήταν αυξημένη η συμμετοχή σε σχέση με το 2019 (τότε ήταν πράγματι αυξημένη η συμμετοχή σε σχέση με το 2014). Το άκυρο/λευκό έμεινε στα ίδια επίπεδα (από 322 σε 324.000). Αυτό που συνέβη λοιπόν ήταν ότι, σε ένα σύνηθες εκλογικό παιχνίδι, το MAS κέρδισε 500.000 ψηφοφόρους που στις εκλογές του ’19 είχαν ψηφίσει κάποιον άλλο (αυξημένες οι ψήφοι είναι του MAS σε σχέση με το 2014 κατά 200.000, όμως τότε ήταν κατά 1.100.000 λιγότεροι οι έχοντες δικαίωμα ψήφου, από 6.243.138 σε 7.332.926). Δεν ψήφισε ο λαός «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα», ψήφισε λιγότερη βία, ψήφισε σταθερότητα και, τηρουμένων των αναλογιών, Καραμανλή του ’74 χωρίς αυταπάτες.
Εξάλλου, για τη νίκη του, ο Άρσε δέχτηκε συγχαρητήρια από τις ΗΠΑ, τον ΟΑΚ, τον Μπολσονάρο της Βραζιλίας, τους εκλογικούς αντιπάλους του και την προκάτοχό του. Με λίγα λόγια, τον συνεχάρησαν όσοι είχαν στηρίξει την εκδίωξη Μοράλες μόλις πέρσι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ανακοίνωση της Βραζιλίας που εκφράζει τη «διάθεσή της να εργαστεί με τις νέες βολιβιανές αρχές για να επιδιώξει την υλοποίηση πρωτοβουλιών κοινού συμφέροντος στο πλαίσιο των δεσμών φιλίας, γειτονίας και συνεργασίας που ενώνουν τις δυο χώρες και τους λαούς τους» (Ξεφεύγοντας λίγο: τι να σημαίνει αυτό, άραγε, για την υπόθεση της προοδευτικής λατινοαμερικανικής ολοκλήρωσης που υπονομεύτηκε, συν τοις άλλοις, εξαιτίας και του βολιβιανού αναθεωρητισμού εναντίον της Χιλής σε εδάφη της πλούσια σε λίθιο, και για τον οποίο μένει να δούμε τι θα κάνει ο Άρσε;)
Ο Άρσε δήλωσε, σωστά, ότι η Βολιβία χρειάζεται να ανοιχτεί σε όλους, υπό την προϋπόθεση του σεβασμού της κυριαρχίας της χώρας. Δεν συνέβη, ωστόσο, κάποια μεταστροφή για το γεγονός και μόνο ότι επιθυμεί να διατηρήσει τις αποκαταστημένες από την προκάτοχό του σχέσεις με τις ΗΠΑ που ο Μοράλες είχε διακόψει το 2008. Κι αυτό γιατί, ήδη, οι Μοράλες-Λινέρα είχαν προ πολλού βγει στο μεϊντάνι για να ξεπουλήσουν (αφού τα δικαιώματα ήταν μόλις 3%) σε Κινέζους αλλά και σε μια γερμανική επιχείρηση με μόλις 20 εργαζομένους και ούτε καν εμπειρία, τα τόσο σημαντικά για την τεχνολογία αποθέματα λιθίου που διαθέτει η Βολιβία (αν και όχι τόσο ανταγωνιστικά για να δικαιολογήσουν το πραξικόπημα), με τα οποία πούλαγαν ταυτόχρονα και παραμύθια περί «μεσαίας τάξης» στους φτωχούς Βολιβιανούς. Οι τελευταίοι, σε κάθε περίπτωση, δεν ξεχνούν ότι μόλις πέρσι κινητοποιούνταν κατά του ξεπουλήματος που επέβαλλε ο Μοράλες.
Αναμνηστική φωτογραφία με εκπροσώπους της γερμανικής ACI Systems Alemania με τις συμβάσεις ξεπουλήματος του βολιβιανού λιθίου στο χέρι. (Φωτό από ιστοσελίδα της εταιρίας)
Ωστόσο, ο ΜASισμός δεν πρέπει να κρίνεται με βάση τα παραδοσιακά «μέτρα» που εφαρμόζονται στους παραδοσιακούς ξενόδουλους λατινοαμερικάνους δεξιούς πολιτικούς που ξεπουλάνε τις πρώτες ύλες της χώρας τους: όχι ότι δεν θα εξάγεται το 80% του λιθίου ως πρώτη ύλη από το MASισμό. Όμως, το στοιχείο που διαφοροποιεί το MAS είναι η δημιουργία ενός στρώματος γραφειοκρατικοποιημένων πρώην αγωνιστών και νυν εμπλεκομένων σε κρατικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις και joint ventures με ξένες εταιρείες. Χοντρικά, μιλάμε για έναν γραφειοκρατικό καπιταλισμό, διόλου αντιιμπεριαλιστικό, αλλά εξίσου με τον «ωμό» καπιταλισμό αποδιαρθρωτικό για το λαϊκό κίνημα από το οποίο προέρχονται πολλά στελέχη του.
Ως εκ τούτου, είναι εσφαλμένες οι αναλύσεις εκείνες που σπεύδουν να αποδώσουν προκαταβολικά την ευθύνη για τον επικείμενο «πραγματισμό» σε εξωτερικούς του MAS παράγοντες (π.χ.στρατός, ΗΠΑ κ.ο.κ.). Τέτοιες αναλύσεις έρχονται σε ρήξη με την μαρξιστική-λενινιστική θεωρία, για την οποία ουδέποτε πρωτίστως «φταίνε οι άλλοι» (ναι, το «έξω» επιδρά στο «μέσα», όμως οι εξελίξεις στο «μέσα» είναι οι πιο σημαντικές). Συν τοις άλλοις, έχουμε δει στην Ελλάδα και αλλού ότι δημιουργούν στρεβλά πρότυπα σοσιαλισμού σε προοδευτικούς ανθρώπους (βλ. «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα»), χρησιμοποιούνται για την εγχώρια πολιτική του καθενός (για να δικαιολογεί τα δικά του πεπραγμένα, κομπρεμί κλπ), ενώ λειτουργούν και ως μια κοινή βάση, πάνω στην οποία καταβάλλονται προσπάθειες να δημιουργηθεί ένα κίνημα το οποίο επουδενί δεν είναι αντιιμπεριαλιστικό, όσο κι αν αυτό έτσι ονομάζεται. Ο ελληνικός λαός πάντως βλέπει και δεν «τσιμπά» σε τέτοια καλέσματα. Δεν ήταν ακριβός στα πίτουρα για να είναι φθηνός στο αλεύρι. Δεν δέχεται να ακολουθήσει όσους δεν σηκώνανε μύγα στο σπαθί τους (για το σοσιαλισμό του 20ού αιώνα) και κάνουν το ίδιο και τώρα, που υπάρχει πια η εμπειρία του 20ού, αποκρύπτοντας μάλιστα την αλήθεια για αυτόν «του 21ου», ούτε όμως και κάποιους που τώρα κλείνουν τα μάτια σε όσα οι ίδιοι κάποτε επέκριναν. Τους βλέπει με (μειούμενη) συμπάθεια, αυτούς και τα πρότυπα που προβάλλουν, αλλά μέχρι εκεί. Το κακό είναι ότι διαμορφώνονται πολιτικά νέες γενιές χωρίς καν να έχουν γνωρίσει ένα πραγματικά αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στη χώρα μας.
