Η πρόσφατη αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας προκαλεί νέους τριγμούς The Economist
Για μια ακόμη φορά οι Αρμένιοι διαισθάνονται ότι έρχεται η στιγμή της δικαίωσης για την αναγνώριση της τραγωδίας που έζησαν οι προπάτορές τους στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Τουρκία έχει θυμώσει. Και η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τη ζημιά.
Το τελευταίο ρήγμα στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις με αιτία το αρμενικό ζήτημα -και αφορμή την αναγνώριση της αρμενικής γενοκτονίας του 1915 από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων στις 4 Μαρτίου- μοιάζει βαθύτερο από άλλα προγενέστερα. Συμπίπτει με μια γενικευμένη οξύτητα ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη σύμμαχό της. Η Τουρκία διστάζει όταν συζητούνται σκληρές κυρώσεις εις βάρος του Ιράν, οι Τούρκοι πολίτες διακατέχονται από σφοδρό αντιαμερικανισμό. Και κάποιοι υποψιάζονται ότι ο Μπαράκ Ομπάμα εμμένει στην παγιωμένη από το 2008 θέση του ότι η γενοκτονία των Αρμενίων δεν είναι θεωρητική, αλλά ιστορικό γεγονός πλήρως τεκμηριωμένο.
Παρά ταύτα, το πιθανότερο είναι ο Τούρκος πρέσβης να επιστρέψει στην Ουάσιγκτον και η κυβέρνηση Ομπάμα να πείσει τους νομοθέτες να αποφύγουν την ψηφοφορία στη Βουλή των Αντιπροσώπων, για να διασωθεί μια πολύτιμη φιλία - και να μην εκλείψει η προοπτική της συμφιλίωσης Τουρκίας και Αρμενίας. Ενα απονευρωμένο κουραστικό διπλωματικό τελετουργικό θα επαναληφθεί.
Μπορεί κάποιος από τους πρωταγωνιστές του δράματος να αλλάξει την πλοκή; Κάποια μέρα θα βρεθεί ένας Τούρκος ηγέτης ικανός να αντιληφθεί ότι η εθνική αξιοπρέπεια είναι ταυτόσημη με την ομολογία και παραδοχή των ανομημάτων που διαπότισαν τα χώματα της Μικράς Ασίας, και όχι με τη σίγαση της ελεύθερης συζήτησης και με την τιμωρία όσων λένε αλήθεια; Ο ηγέτης αυτός θα λυτρώσει τη σχέση της Τουρκίας με την Αρμενία από τα ακατάλυτα δεσμά της Ιστορίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. (Αλλωστε, σήμερα το κυρίως μέλημα της Τουρκίας είναι μάλλον τα επακόλουθα του πολέμου στο Ναγκόρνο - Καραμπάχ το 1990, και όχι το 1915.)
Επιστημονική διερεύνησηΥπάρχουν άνθρωποι στην Τουρκία που έχουν πλήρη επίγνωση της πραγματικότητας. Οπως ο Τούρκος αρθρογράφος που πιστεύει ότι η υπερβολική ευθιξία, όταν πρόκειται για σχολαστικισμούς μιας ψηφοφορίας στο Κογκρέσο, μαρτυρεί αδυναμία και όχι δύναμη. Οι υπονομευτές και συκοφάντες της Τουρκίας θα έμεναν άφωνοι μπροστά στην ειλικρινή και απελευθερωμένη από φραγμούς επιστημονική διερεύνηση των γεγονότων του 1915. Οι εκτοπίσεις των Αρμενίων είχαν μια φριχτή κατάληξη, που κανείς δεν αμφισβητεί. Εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι, πέθαναν. Ομως υπάρχουν περιθώρια επιστημονικής διερεύνησης των θολών μηχανισμών που οδήγησαν στο αποτρόπαιο αποτέλεσμα - δηλαδή να αποδειχθεί η ηθική αυτουργία πίσω από την τραγωδία ή η ένοχη αμέλεια. Εάν η Τουρκία καλούσε τους ερευνητές να ξεφυλλίσουν τα αρχεία της, πράγμα που έκανε με μοναδική φειδώ μέχρι τώρα, θα αφόπλιζε τους επικριτές της.
Για τους Αρμένιους η αναγνώριση των παθών των προγόνων τους είναι ιερός σκοπός. Δεν πρόκειται να ρίξουν στη λήθη τις πικρές τους μνήμες επειδή κινδυνεύουν οι εξαγωγές όπλων της Αμερικής (ήδη πέντε μεγάλες εταιρίες έχουν παραπονεθεί σχετικώς). Οι Αρμένιοι δεν πρόκειται ποτέ να παραδεχθούν ότι η πιστοποίηση της σφαγής του 1915 είναι δουλειά πανεπιστημιακών και όχι της πολιτικής εξουσίας, εκτελεστικής ή δικαστικής. Οπως αποδεικνύουν οι καταγραφές του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η αμερικανική κυβέρνηση το 1915 ανέλυσε τα γεγονότα και δεν είχε την παραμικρή αμφιβολία ότι στόχος ήταν η «εξολόθρευση».
Παρά ταύτα, εάν οι Αρμένιοι θέλουν να φωτιστεί ένα από τα σκοτεινότερα γεγονότα του 20ού αιώνα με τη συναίνεση των αρχών στην Αγκυρα, ας συνυπολογίσουν στην εκστρατεία τους στο Κογκρέσο έναν ακόμη παράγοντα, ότι δηλαδή για πρώτη φορά μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923 η τουρκική κοινωνία αμφισβητεί τόσο έντονα τα ιστορικά θέσφατα του τόπου της. Αυτό συμβαίνει χάρη σε συγγραφείς, δημοσιογράφους και πολίτες που παίζουν το κεφάλι τους στην προσπάθεια να προσεγγίσουν με εντιμότητα την Ιστορία. Με πρώτο τον Χραντ Ντινκ, τον Αρμένιο εκδότη της εφημερίδας Agos, που δολοφονήθηκε τον Ιανουάριο του 2007. Εργάστηκε για τη συμφιλίωση Τούρκων και Αρμενίων και για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας. Δεν εγκλωβίστηκε σε ατραπούς. Η ψήφος στο Κογκρέσο ίσως να δώσει τα προσχήματα στους κύκλους των Τούρκων εθνικιστών, εις βάρος όλων εκείνων στην Τουρκία που πιστεύουν ότι η σφαγή των Αρμενίων ήταν γενοκτονία.πηγηhttp://news.kathimerini.gr:
