του Γιάννη Αγγέλη
Μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, στις 22/5/2020, από την BIS -Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών στη Βασιλεία (Ελβετία), ή αλλιώς αποκαλούμενη “Κεντρική Τράπεζα των Κεντρικών Τραπεζών”-αναφέρεται, στη βάση διαθέσιμων (σ’ αυτούς) οικονομικών και επιδημιολογικών στοιχείων, σε ορισμένα συμπεράσματα και εκτιμήσεις που αφορούν στα υψηλότερα κλιμάκια του χρηματιστικού κεφαλαίου, ήτοι των Κεντρικών Τραπεζών σε ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία, Καναδά.Η μελέτη έχει τον ενδεικτικό τίτλο: “Dealing with Covid -19 : Understanding the policy choices”.
Τρία είναι τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης που τοποθετούνται εξ αρχής στο κείμενό της και συσχετίζουν με τον κυνικό τρόπο του χρηματιστικού κεφαλαίου την «λογιστική» αξία της ανθρώπινης ζωής με το οικονομικό «κόστος» της καραντίνας(!). Το μεγαλύτερο παράδοξο στη μελέτη αυτή δεν βρίσκεται στον κυνικό συσχετισμό της «λογιστικής» αξίας ανθρώπινης ζωής με το κόστος της καραντίνας αλλά στο αδύνατο να υλοποιηθεί από το σύστημα το συμπέρασμά τους(!): Ιδού τα τρία βασικά συμπεράσματα :
* Οι πολιτικές περιορισμού (lockdown/καραντίνα) σώζουν ζωές, αλλά περιορίζουν την οικονομική δραστηριότητα. Οι κλασικές (σ.σ. εννοεί «ανθρωπιστικές») προσεγγίσεις για την “λογιστική” αξία της ανθρώπινης ζωής οδήγησαν στην υποστήριξη αυτών των πολιτικών παρά το πολύ υψηλό βραχυπρόθεσμο οικονομικό κόστος τους.
* Τα ολοκληρωμένα επιδημιολογικά – μακροοικονομικά μοντέλα παρέχουν ένα συνεκτικό πλαίσιο για τον υπολογισμό (ποσοτικό) του κόστους και της ωφέλειας αυτών των πολιτικών περιορισμού (lockdown/καραντίνα). Μέρος της ωφέλειας προέρχεται από τον περιορισμό των εξωτερικών επιπτώσεων (συνεπειών) που θα είχαν προκύψει, αν δεν είχε υπάρξει η απολύτως οικειοθελής κοινωνική αποστασιοποίηση.
* Οι επίσημες επιδημιολογικές και οικονομικές παράμετροι υποδηλώνουν ότι αρκετοί μήνες αυστηρής περιοριστικής πολιτικής (lockdown) που οδηγούν σε πτώση του ΑΕΠ μέχρι και 30% για την περίοδο του lockdown, θα μπορούσαν να είναι προτιμότεροι έναντι εναλλακτικών με περισσότερα θύματα, αλλά λιγότερο σκληρή ύφεση (“…could be preferable to alternatives with more casualties and a less severe recession”).
Ο λόγος που η μελέτη αυτή συνιστά «περισσότερους μήνες» καραντίνας –παρά το υψηλότερο οικονομικό κόστος- αντί της άμεσης επανεκκίνησης της οικονομίας έχει να κάνει με το γεγονός ότι η απόσυρση της «καραντίνας» σχεδόν ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες μετά από ένα “κλείσιμο/lockdown” 45 – 60 ημερών, γίνεται χωρίς στο μεταξύ να έχουν αλλάξει οι βασικές προϋποθέσεις που την είχαν επιβάλει.
Δηλαδή:
- ανυπαρξία αποτελεσματικού φαρμάκου για τον Covid-19
- ανυπαρξία εμβολίου
- καμιά βελτίωση, αντίθετα επιδείνωση και «εξάντληση» δυνάμεων στα εθνικά συστήματα Υγείας σε βαθμό που να είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπίσουν την κατά τον ΠΟΥ επερχόμενη υποτροπή της πανδημίας.
Το βασικό στοιχείο της «επανεκκίνησης της οικονομίας» βέβαια δεν είναι άλλο από την υποχρεωτική και χωρίς αλλαγές στις προϋποθέσεις Υγείας επιστροφή των εργαζόμενων –στην πλειονότητα των περιπτώσεων με χειρότερες οικονομικές συνθήκες εργασίας– στα «πόστα» δουλειάς. Τα παραδείγματα υποτροπών της πανδημίας αλλά και γενικευμένης επιδείνωσης των συνθηκών εργασίας αποτελούν πλέον στοιχείο καθημερινής διαπίστωσης σε ολοένα και περισσότερες χώρες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Η μελέτη της BIS αποδεικνύει έμπρακτα μέσα από τα συγκριτικά στοιχεία και διαγράμματα που παρουσιάζει ότι η απόφαση αυτή της ταχύτερης απόσυρσης της καραντίνας αποτελεί ευθεία επιλογή των κυβερνήσεων για μικρότερο οικονομικό κόστος και περισσότερες χαμένες ανθρώπινες ζωές οι οποίες βέβαια συνδέονται άμεσα με την επιβολή της επιστροφής στην «εργασία». Ουδέποτε άλλοτε δεν έχει καταγραφεί από το ίδιο το (χρηματιστικό) κεφάλαιο με τέτοια σαφήνεια το περιεχόμενο αυτής της επιλογής, παρά το γεγονός ότι –στη μελέτη– η «σύσταση» είναι πως θα ήταν προτιμότερη η αντίθετη επιλογή ακόμα και αν το αποτέλεσμα θα οδηγούσε βραχυπρόθεσμα σε εφιαλτικά επίπεδα ύφεσης έως και 30%.
Η απόφαση της ταχύτερης απόσυρσης της καραντίνας δεν είναι άλλο από την πολιτική της αδυσώπητης ανάγκης επιβίωσης/επέκτασης του κεφαλαίου το οποίο δεν μπορεί να “επιβιώσει” χωρίς την αμεσότητα της εκμετάλλευσης της εργασίας και την παραγωγή υπεραξίας σε τέτοια κλίμακα, για πρώτη φορά στην ιστορία του καπιταλισμού.
Με άλλα λόγια, η με κάθε κόστος “ενεργοποίηση” του μεταβλητού κεφαλαίου στην “εξίσωση ζωής” του κεφαλαίου είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την οριζόντια και σε παγκόσμια κλίμακα “επανεκκίνηση”, παρά το γεγονός ότι αυτό οδηγεί σε καταστροφή μεταβλητού κεφαλαίου. Καθαρά παραδείγματα αυτής της “απόλυτης” αντίφασης οι καταστάσεις που έχουν εκδηλωθεί με χιλιάδες νεκρούς στις ΗΠΑ, την Μ. Βρετανία, την Βραζιλία, κ.λπ.
Στο απολύτως αναμενόμενο ερώτημα, μα γιατί αφού οι «εγκέφαλοι» του χρηματιστικού κεφαλαίου «συνιστούν» το αντίθετο από την ταχεία απόσυρση της καραντίνας (σ.σ. BIS : “…αρκετοί μήνες αυστηρής περιοριστικής πολιτικής (lockdown) που οδηγούν σε πτώση του ΑΕΠ μέχρι και 30% για την περίοδο του lockdown, θα μπορούσαν να είναι προτιμότεροι έναντι εναλλακτικών με περισσότερα θύματα, αλλά λιγότερο σκληρή ύφεση…) οι κυβερνήσεις προχώρησαν σε «άνοιγμα της οικονομίας», η απάντηση έρχεται επίσης από τον πραγματικό κόσμο της οικονομίας και μάλιστα από τα μητροπολιτικά κέντρα του καπιταλισμού.
Η χρεοκοπία της Hertz και η κρίση πριν από τον covid-19
Η πρόσφατη χρεοκοπία της Hertz είναι ένα ακραία ξεκάθαρο παράδειγμα της πραγματικής σχέσης της προ-υπάρχουσας και σε ραγδαία εξέλιξη τελευταίας φάσης της κρίσης από τα τέλη του 2018 και της πανδημίας. Η «ιστορία» της χρεοκοπίας της Hertz αποκαλύπτει με τον πλέον σαφή τρόπο γιατί το σύστημα και οι κυβερνήσεις του επέλεξαν την βίαιη «επανεκκίνηση» έναντι της προστασίας της «λογιστικής» αξίας της ζωής.
Η Hertz, όπως και η πλειονότητα των μεγάλων επιχειρηματικών Ομίλων τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, παρά την τεράστια άνοδο της τιμής των μετοχών τους στα χρηματιστήρια (μέσω της περιβόητης επαναγοράς μετοχών με τα “λεφτά” της Fed), λόγω της σταθερά επιδεινούμενης οικονομικής δραστηριότητας και της υπερχρέωσης αντιμετώπιζε πρόβλημα “ρευστότητας”, δηλαδή χρηματοδότησης του χρέους της και της δραστηριότητάς της ήδη από τα τέλη του 2018 – μέσα του 2019.
Για τον λόγο αυτό στις 20/11/2019 έκανε αυτό που όλοι κάνουν από την στιγμή που η ύφεση άρχισε να δείχνει τα δόντια της (και η Fed τους έδωσε το πράσινο φως με την νομισματική πολιτική της), προχώρησε σε έκδοση ομολογιακού χρέους 900 εκ. δολ. μέρος του οποίου “αγόρασε” και η Fed στο πλαίσιο του τρέχοντος QE.
H επιδείνωση της κρίσης αλλά κυρίως η επέλαση της πανδημίας που κατέστρεψε το είδος των υπηρεσιών που αποτελούσαν την βάση ύπαρξης της, “αποκάλυψε” την πραγματική κατάσταση της Hertz (λόγω των υποβαθμίσεων του αξιόχρεου) και… κατάρρευσε σαν τραπουλόχαρτο. Ανάλογη είναι η κατάσταση της Ford (αγοράζει το χρέος της η Fed), των εκατοντάδων εταιρειών sale gas, αεροπορικών εταιρειών, αυτοκινητοβιομηχανίας, κ.λπ., καθώς οι Οίκοι αξιολόγησης έχουν αρχίσει πλέον την μαζική υποβάθμιση του χρέους τους (εταιρικών ομολόγων) τα οποία αγοράζουν πλέον μόνο οι κεντρικές τράπεζες. Όπως κάνουν και με το κρατικό χρέος.
Στην πραγματικότητα το πρώτο κύμα από το τσουνάμι της πανδημίας, μετάλλαξε αναπάντεχα πιο γρήγορα και πολύ πιο βίαια και απότομα την προ-υπάρχουσα οικονομική κρίση, “ολοκληρώνοντας” τον χαρακτήρα της, σε όλο το φάσμα των αντιφάσεων στη “λειτουργία” του κεφαλαίου.
Από το πρώτο σημείο, δηλαδή εκείνο της χρηματοδότησης της εκμεταλλευτικής διαδικασίας παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών, το πάγωμα και την καταστροφή της παραγωγικής διαδικασίας, έως και το τελευταίο, την πραγμάτωση της υπεραξίας που έχει “εξορυχθεί” από την ζωή της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεσμένων, μέσα στις περιβόητες “αγορές” προϊόντων και υπηρεσιών κάθε είδους, πραγματικών και πλασματικών. Η παρακμή του νόμου της αξίας έτσι όπως αναδύεται από κάθε πόρο ύπαρξης και λειτουργίας του κεφαλαίου στην σημερινή κρίση καθιστά ασύμβατη την επιβίωσή του με την επιβίωση της ανθρώπινης ζωής. Η «συγκριτική» εικόνα που εκτίθεται σαν συμπέρασμα στη μελέτη της BIS στο τρίτο σημείο δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο σαφής και… ειλικρινής.
Η χρεοκοπία της γνωστής σε όλους πολυεθνικής Hertz θα μπορούσε να είναι ένας καθρέπτης αυτής της συντριπτικής συνάντησης της προϋπάρχουσας κρίσης με την πανδημία και την απότομη διακοπή της δυνατότητας εργασίας…
Οι Κεντρικές Τράπεζες πριν από αυτό το «συμβάν» της συνάντησης της κρίσης με την πανδημίας στην πραγματικότητα κρατούσαν διασωληνωμένο το σύστημα με τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης… Έκτοτε όμως η αλλαγή είναι δραματική. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες του G-10 έχουν “ξοδέψει” αγοράζοντας χρέος κρατικό και ιδιωτικό μέσα σε 8 εβδομάδες ίσο με 20 τρις δολ. ήτοι το υπερδιπλάσιο εκείνου που είχαν ξοδέψει τα προηγούμενα 10 χρόνια για να αντιμετωπίσουν την κρίση του 2008. Μπορούμε με βεβαιότητα πλέον να πούμε ότι οι παρεμβάσεις των Κ.Τ. είναι το μοναδικό «εργαλείο» μέσω του οποίου οι κυβερνήσεις έχουν παρατείνει τον χρόνο ζωής τους και επιχειρούν να διαχειριστούν την κρίση, η οποία με το ξέσπασμα της πανδημίας εξάντλησε βίαια κάθε περιθώριο “συμβατότητας” του καπιταλισμού με την ανθρώπινη ζωή ή ακριβέστερα του καπιταλισμού σαν σύστημα οργάνωσης και επιβίωσης της ανθρώπινης κοινωνίας.
Αυτής της… απέλπιδας προσπάθειας αποτέλεσμα είναι η επιλογή –αντίθετα με τις «συστάσεις της ΒΙΣ– της επίσπευσης της επανεκκίνησης της οικονομίας χωρίς καμία από τις αναγκαίες προϋποθέσεις να υπάρχει στον ορίζοντα. Οι Κεντρικές Τράπεζες είναι πλέον –και για πόσο ακόμα- ο μοναδικός λόγος που το “σύστημα” εξακολουθεί να “λειτουργεί” έστω και σε κώμα σε θάλαμο… ΜΕΘ. Οι κυβερνήσεις με την βίαιη “επανεκκίνηση της εργασίας” και με άγνωστο ακόμα “κόστος” επιχειρούν να σηκώσουν τον ασθενή χωρίς να έχει ακόμα τις… αισθήσεις του.
Αυτό είναι λίγο πολύ το “μήνυμα” πίσω από το απόσπασμα της μελέτης της BIS που προαναφέρθηκε.https://www.neaprooptiki.gr/
